Günümüzde şeker tüketimi dünya genelinde artmaktadır. Bu durum sağlığımız üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır ve obezite, diyabet gibi birçok hastalığın ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Tatlandırıcılar, bu sorunun bir çözümü olarak sunulmuş ve düşük kalorili veya kalorisiz bir alternatif olarak tercih edilmeye başlanmıştır. Ancak, son yıllarda yapılan araştırmalar tatlandırıcıların da sağlık açısından bazı riskleri olduğunu göstermektedir. Bu yazıda tatlandırıcıların zararları üzerine odaklanacak ve tükettiğimiz tatlandırıcılara dikkat etmemiz gerektiğini vurgulayacağız.
Tatlandırıcılar, doğal şekerin yerine geçen ve yiyeceklerin veya içeceklerin tatlı olmasını sağlayan kimyasal maddelerdir. Genellikle düşük kalorili veya kalorisiz oldukları için diyet ürünlerde veya şekersiz içeceklerde kullanılırlar. İki ana kategoriye ayrılırlar: yapay tatlandırıcılar ve doğal tatlandırıcılar.
Yapay tatlandırıcılar, laboratuvarlarda üretilen kimyasal maddelerdir. En yaygın kullanılan yapay tatlandırıcılar aspartam, sakarin, sukraloz ve acesülfam potasyumdur. Aspartam, çok düşük kalorili olması nedeniyle en çok tercih edilen yapay tatlandırıcılardan biridir ve diet soda gibi birçok gıdada bulunur. Sakarin ise genellikle diyet ürünlerinde kullanılırken sukraloz ise tatlı tadı olan gıdalara eklenir. Acesülfam potasyum ise daha yoğun bir tat vermek amacıyla kullanılır.
Doğal tatlandırıcılar ise bitkilerden elde edilen doğal bileşenlerdir. En bilinen doğal tatlandırıcı steviadır ve şeker kamışından elde edilen şeker alkolü olan ksilitol de sıkça kullanılan bir diğer doğal tatlandırıcıdır.
Tatlandırıcıların zararları hakkında yapılan araştırmaların bazılarına göre, uzun süreli kullanımının sağlık üzerinde olumsuz etkileri olduğu görülmektedir. Birçok çalışma, yapay tatlandırıcıların obezite riskini artırdığını göstermiştir. Bunun nedeni, yapay tatlandırıcılardaki şeker tadının beyne iletilmesiyle birlikte vücutta insülin salgısının artmasıdır. İnsülin salgısı arttıkça kan şekerinin düşmesi beklenir ancak bunun yerine daha fazla acıkma hissi ortaya çıkabilir ve kişi daha fazla yemek yeme eğilimi gösterebilir.
Ayrıca, bazı araştırmalar yapay tatlandırıcıların bağırsak mikrobiyotasını olumsuz etkileyebileceğini göstermektedir. Bağırsak mikrobiyotası, sindirim sistemimizde yaşayan bakteri topluluğudur ve sağlıklı bir sindirim için önemlidir. Yapay tatlandırıcıların bu bakterilere zarar verebileceği düşünülerek bağırsak sağlığını olumsuz etkileyebileceği belirtilmektedir.
Diğer bir risk de yapay tatlandırıcılardaki kimyasalların toksik etkileridir. Özellikle aspartamın bazı çalışmalarda kansere yol açabileceği iddia edilmiştir ancak bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Doğal tatlandırıcıların zararlarına gelince, bazı insanlarında alerjik reaksiyonlara neden olabileceği bilinmektedir. Özellikle ksilitol gibi doğal tatlandırıcılara duyarlı olan insanlar ishal, karın ağrısı gibi sindirim problemleri yaşayabilirler.
Tatlandırıcıları tüketmeden önce dikkate almanız gereken faktörlerden biri de bağımlılık yapabilme potansiyelleridir. Tatlı tadını seven insanlar için düşük kalorili veya kalorisiz yiyecekler cazip gelebilir ancak bu yiyecekleri tüketmek isteği sürekli artabilir ve kişi daha fazla tüketme eğilimi gösterebilir.
08.12.2023 00:26 tarihinde Canan Çınar tarafından yazıldı.