Günümüzde birçok insanın hayatında şeker, beslenme alışkanlıklarının önemli bir parçası haline gelmiştir. Günlük tüketimlerimizde tatlandırıcı olarak kullandığımız şeker, maalesef sağlığımız üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir. Özellikle aşırı ve düzensiz şeker tüketimi, pek çok hastalığın ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle şeker tüketiminin zararlarına dair bilgi sahibi olmak, sağlıklı bir yaşam için oldukça önemlidir.
Şekerin vücudumuza olan etkilerinden bahsetmeden önce, onun nasıl bir madde olduğunu anlamak önemlidir. Şeker, basit karbonhidratlar grubunda yer alır ve enerji kaynağı olarak kullanılır. Günlük enerji ihtiyacımızı karşılamada önemli bir rol oynar. Ancak doğal kaynaklardan elde edilen şeker ile rafine edilmiş şekeri ayırt etmek gerekmektedir. Rafine şeker, işlenmiş gıdalarda bulunan ve genellikle yüksek fruktozlu mısır şurubu şeklinde kullanılan şekerdir.
Aşırı şeker tüketiminin en belirgin zararı obeziteye neden olmasıdır. Şekerli içecekler, atıştırmalıklar ve tatlılar gibi yüksek oranda şeker içeren gıdaların sık tüketimi, kilo artışına yol açabilmektedir. Şekerin metabolizmadaki etkisiyle ilgili yapılan araştırmalar, vücutta insülin direncine ve yağ depolanmasına neden olduğunu göstermektedir. Ayrıca rafine şekerin kilo alma üzerindeki etkisi fruktoz içeriğiyle de ilişkilidir. Fruktozun karaciğerde yağ depolanmasına yol açtığı bilinmektedir.
Şeker tüketiminin bir diğer zararı ise diyabet riskini artırmasıdır. Aşırı miktarda şeker tüketimi, vücutta insülin direncine yol açarak tip 2 diyabet riskini artırabilir. İnsülin direnci, hücrelerin insülinden gelen glukozu kullanma yeteneğinin azalması durumudur ve zamanla kan şekeri seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Diyabet, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen kronik bir hastalıktır ve kalp hastalığı, böbrek yetmezliği gibi komplikasyonlara neden olabilir.
Şeker tüketiminin diğer zararları arasında bağışıklık sisteminin zayıflaması da yer almaktadır. Yapılan çalışmalar, aşırı şeker tüketiminin bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkileri olduğunu göstermektedir. Şekerin bağışıklık sistemi üzerindeki etkisiyle ilgili olarak yapılan araştırmalar, beyaz kan hücrelerinin enfeksiyonlara karşı daha az etkili hale geldiğini ortaya koymuştur. Bu durum vücudun hastalıklara karşı savunmasız hale gelmesine yol açabilir.
Şeker tüketimi aynı zamanda kalp sağlığı üzerinde de olumsuz etkilere sahip olabilir. Yapılan araştırmalar, yüksek miktarda eklenmiş şeker tüketiminin kalp hastalığı riskini artırdığını göstermektedir. Şekerli içeceklerin düzenli tüketimi kan basıncını yükseltebilir ve trigliserit seviyelerini artırabilir. Bunun yanında fruktoz içeren rafine şekerlerin LDL (kötü) kolesterol seviyelerini yükselttiği bilinmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklar için de fazla şeker tüketimi sakıncalıdır. Yapılan bazı çalışmalar, aşırı miktarda şeker alan çocukların DEHB belirtilerinin daha belirgin olduğunu göstermiştir. Şekeri yoğun olarak alan çocukların dikkat süreleri kısalmakta ve hiperaktivite belirtileri artmaktadır.
Son olarak, fazla miktarda şeker tüketimi diş sağlığı üzerinde de olumsuz etkilere sahiptir. Şekeri yoğun olarak alan kişilerde diş çürükleri daha sık görülür ve diş minesinde erozyon meydana gelebilir. Bakteriler ağızda bulunan şekeri besleyerek asit üretirler ve bu da diş minesinin aşındırılmasına neden olur.
Şekere olan bağımlılık da unutulmaması gereken bir konudur. Şekeri fazla miktarda tükettiğinizde beyniniz dopamin salgılama eğilimindedir ve bu da size iyi hissettiren bir etki yapar. Bu durumda daha fazla tatlı veya şekerli yiyecek tüketme isteği doğar ve bu da bağımlılığı tetikleyebilir.
Tüm bu zararlar göz önünde bulundurulduğunda, sağlıklı bir yaşam için düzenli olarak yapılan spor aktiviteleriyle beraber dengeli bir beslenme programının uygulanması gerekmektedir. Doymuş yağlar yerine sağlıklı yağlardan (avokado yağı, zeytinyağı vb.) faydalanmak ve doğal tatlandırıcılar (bal, meyve vb.) kullanmak daha sağlıklı bir alternatif sunmaktadır.
03.11.2023 04:38 tarihinde Elif Avcı tarafından yazıldı.