Günümüzde birçok insanın gluten hassasiyeti veya intoleransı olduğunu duymuşsunuzdur. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein kompleksidir. Sağlıklı bireyler için gluten tüketimi genellikle sorun teşkil etmezken, bazı insanlar gluten içeren yiyeceklere karşı hassasiyet veya intolerans geliştirebilirler.
Gluten hassasiyeti, vücudun glutenle temas ettiğinde olumsuz reaksiyonlar vermesine yol açan bir durumdur. Bu reaksiyonlar genellikle midede şişkinlik, gaz, karın ağrısı ve ishal gibi semptomlarla kendini gösterir. Ayrıca bazı kişilerde ciltte döküntüler, baş ağrısı, halsizlik ve kilo kaybı gibi belirtiler de görülebilir.
Gluten intoleransı ise daha ciddi bir durumdur ve çölyak hastalığı olarak da bilinir. Çölyak hastalığı bağışıklık sisteminin gluteni zararlı bir madde olarak algılaması sonucu ortaya çıkar. Bu durumda bağırsaklarda hasar oluşabilir ve vücut besinleri emme yeteneğini kaybedebilir. Çölyak hastalarının gluten tüketimi tamamen kesilmelidir, aksi takdirde ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
Peki, sağlıkta gluten hassasiyetinin rolü nedir? İnsanların niçin gluten hassasiyeti geliştirdiği tam olarak anlaşılamamış olsa da, genetik yatkınlık ve bağırsak florasındaki değişimler gibi faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Bazı araştırmalar gluten hassasiyetinin inflamasyon (iltihaplanma) ile ilişkili olduğunu göstermektedir.
İnflamasyon vücudun savunma mekanizmasıdır ve normal şartlarda yararlıdır. Ancak kronik inflamasyon durumunda sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Gluten hassasiyeti olan bireylerde gastrointestinal sistemde (bağırsak) kronik inflamasyon görülebilir. Bu inflamasyon sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkilere neden olur ve besin emilimini bozar.
Bazı uzmanlar gluten hassasiyetinin diğer sağlık sorunları ile ilişkisi olduğunu savunmaktadır. Örneğin, bazı kişilerde migren atakları gluten tüketimiyle tetiklenebilir veya şiddetlenebilir. Ayrıca fibromiyalji, irritabl bağırsak sendromu (IBS) ve otizm spektrum bozukluğu gibi rahatsızlıkların da gluten intoleransından etkilenebileceği düşünülmektedir.
Gluten hassasiyeti olan kişiler için önemli olan doğru teşhisin konulmasıdır. Bunun için öncelikle detaylı bir tıbbi geçmiş alınmalı ve fiziksel muayene yapılmalıdır. Ardından laboratuvar testleri yapılır ve gerekirse ince bağırsak biyopsisi uygulanır. Çölyak hastalığı kesin teşhis edildiğinde tedavi için tek seçenek gluten içeren yiyeceklerden tamamen kaçınmaktır.
Gluten içeren yiyecekleri tamamen kesmek bazen zor olabilir çünkü pek çok gıda ürününde gluten bulunur. Bu nedenle doğru beslenme danışmanlığı almak önemlidir. Gluten içermeyen alternatif tahıl ürünleri kullanılabilir veya glutensiz diyetler uygulanabilir.
24.07.2024 21:00 tarihinde Selin Arslan tarafından yazıldı.