Paleo diyeti, modern çağın getirdiği sağlık sorunlarına karşı doğal ve sağlıklı bir yaşam tarzını benimseyenler arasında oldukça popüler olan bir beslenme programıdır. Paleo diyeti, avcı-toplayıcı dönemdeki insanların beslenme alışkanlıklarını temel alarak hazırlanmıştır. Bu diyetin temel prensibi, işlenmiş gıdalardan uzak durarak, vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri doğal kaynaklardan karşılamaktır.
Paleo diyetinin temeli, insanoğlunun tarih öncesi dönemlerindeki beslenme alışkanlıklarına dayanır. Bu dönemde insanlar, avlanma ve toplayıcılık yoluyla besinlerini elde ederlerdi. Et, balık, yumurta, sebze, meyve ve kuruyemiş gibi doğal kaynaklardan gelen besinlerle beslenirlerdi. İşlenmiş gıdaların olmadığı bu dönemde obezite, diyabet ve kalp hastalıkları gibi modern çağın yaygın sağlık sorunları görülmezdi.
Paleo diyetinde genellikle tüketilmesi önerilen gıda grupları şunlardır:
- Et ve balık: Paleo diyetinde hayvan eti ve deniz ürünleri önemli bir yer tutar. Protein, demir ve çinko açısından zengin olan bu gıdalar vücudun ihtiyaç duyduğu besin öğelerini sağlar.
- Sebze: Taze sebzeler paleo diyetinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Lif, vitamin ve mineral açısından zengin olan sebzeler vücut fonksiyonlarının düzenli çalışmasını destekler.
- Meyve: Doğal şeker içeren meyveler paleo diyetinde tercih edilen gıdalardandır. Antioksidanlarla dolu olan meyveler bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Yumurta: Protein açısından zengin olan yumurtalar paleo diyetinin temel kaynaklarındandır. Omega-3 yağ asitleri içermesi de sağlık açısından faydalıdır.
- Kuruyemiş ve tohumlar: Omega-3 yağ asitleri, lif ve antioksidanlar bakımından zengin olan kuruyemişler ve tohumlar paleo diyetinin önemli bileşenlerindendir.
Paleo diyeti aynı zamanda bazı gıda gruplarının tüketimini sınırlar veya tamamen ortadan kaldırır:
- Tahıllar: Buğday, arpa, mısır gibi tahıl ürünleri paleo diyetinde yer almaz. Tahıl ürünleri inflamasyona neden olabilir ve glisemik indeksi yüksek olduğu için kan şekerini hızla yükseltir.
- Süt ürünleri: Süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri de paleo diyetine uygun değildir. Bunların yerine badem sütü veya hindistan cevizi sütü gibi bitkisel süt alternatifleri tercih edilebilir.
- Şekerli gıdalar: Rafine şeker içeren tatlılar ve içecekler paleo diyetinden uzak durulması gereken gıdalardandır. Bunların yerine doğal tatlandırıcılar olarak bal veya hindistan cevizi şekeri kullanılabilir.
- İşlenmiş gıdalar: Hazır paketlenmiş atıştırmalıklar veya fast food tarzında yiyecekler paleo diyetine uygun değildir. Bu tür gıdalar genellikle trans yağlar ve yapay katkı maddeleri içerir.
Paleo diyetinin faydaları arasında kilo kontrolü sağlama, enerji düzeyini artırma, kan şekeri seviyesini dengeleme ve sindirim sisteminin düzenli çalışmasını destekleme bulunmaktadır. Ayrıca inflamasyonu azaltma, kalp sağlığını koruma ve bağışıklık sistemini güçlendirme gibi etkileri de vardır.
Ancak paleo diyetinin bazen eleştirildiği noktalar da bulunmaktadır. Örneğin, tahıl ürünleri tüketimiyle ilgili tartışmalar bulunmaktadır çünkü tahıllar lif kaynağıdır ve sindirim sistemine faydalı olabilir. Ayrıca süt ürünlerinin kalsiyum kaynağı olduğunu düşünen bazı uzmanlar da paleo diyetini eleştirmektedir.
Paleo diyeti herkes için uygun olmayabilir. Özellikle kronik hastalığı olan kişiler veya gebeler için bu diyete geçmeden önce mutlaka doktorlarına danışmalarında fayda vardır. Ayrıca sporcuların ihtiyaç duydukları ekstra enerjiyi alabilmeleri için bu diyetteki protein miktarını arttırmalarında da fayda vardır.
12.12.2023 02:13 tarihinde Murat Muhammed Erol tarafından yazıldı.