Son yıllarda glütensiz diyetler, sağlıklı bir yaşam sürdürmek isteyen birçok insan tarafından tercih edilmektedir. Özellikle çölyak hastalığı olan bireylerin bu diyete ihtiyaç duymasıyla beraber, glütensiz ürünlerin yaygınlaşması da etkili olmuştur. Ancak, glütensiz diyetlerin sağlık üzerine etkileri hakkında farklı görüşler bulunmaktadır ve bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein çeşididir. Çölyak hastalığı olan bireylerde gluten intoleransı mevcuttur ve bu kişiler için glütensiz bir diyet zorunludur. Çölyak hastalığı, bağırsaklarda inflamasyona yol açarak besin emilimini engeller ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, çölyak hastalarının glütensiz diyet uygulaması hayati önem taşır.
Ancak, son yıllarda glütensiz diyetler sadece çölyak hastaları için değil, kilo vermek veya genel olarak daha sağlıklı bir yaşam sürdürmek isteyen kişiler tarafından da tercih edilmektedir. Glütensiz diyetlerde gluten içeren gıdalardan kaçınılırken, glutensiz tahıllar ve doğal besinler tercih edilir. Bu durumda ise şu sorular akla gelmektedir: Glütensiz diyet gerçekten sağlık üzerinde olumlu etkilere sahip midir? Yoksa, belirli bir grup insan dışında herkes için gereksiz midir?
Glütensiz diyetin sağlık üzerine etkilerini anlamadan önce gluten intoleransının ne olduğunu ve hangi durumlarda ortaya çıkabileceğini anlamamız önemlidir. Çölyak hastalığı dışında gluten intoleransının veya hassasiyetinin kesin bir tanımı yoktur. Bazı insanlar gluten içeren gıdalar tükettikten sonra mide rahatsızlığı veya şişkinlik gibi semptomlar yaşayabilirler. Ancak bu semptomların gluten intoleransına özgü olduğunu söylemek zordur.
Bazı çalışmalar, gluten intoleransının yaygın olmadığını göstermektedir. Örneğin, Amerikan Gastroenteroloji Derneği'nin yaptığı bir araştırma, toplumda çölyak hastalığı oranının %1'inden az olduğunu ortaya koymuştur. Bu durumda glütensiz diyet uygulayan kişilerin büyük bir kısmının gerçekte intoleransları olmadığı düşünülmektedir.
Diğer yandan bazı insanlar glütene karşı hassas olabilir ve gluten içeren gıdaların tüketimi sonrasında belirtiler yaşayabilirler. Ancak bu hassasiyetin tam olarak neden kaynaklandığı hala bilinmemektedir ve daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Glütensiz diyetin sağlık üzerine etkilerini inceleyen bazı çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalardan bazıları pozitif sonuçlar elde ederken bazıları ise negatif sonuçlar göstermiştir.
Bazı çalışmalar glütensiz diyetin kilo verme üzerine olumlu etkisi olduğunu göstermektedir. Gluten içeren gıdaların tüketimiyle bağırsaklarda inflamasyon oluşabildiği ve bunun kilo alma sürecini tetikleyebileceği düşünülmektedir. Bu nedenle bazı insanlar glütensiz diyet uygulayarak kilo verme amacına ulaşmayı hedeflemektedir.
Ancak bu konuda yapılan çalışmalar tutarsız sonuçlar vermektedir. Örneğin, Avustralya'da yapılan bir araştırma, glütensiz diyet uygulayanların kilo verme konusunda daha başarılı olduğunu göstermiştir. Ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan benzer bir çalışmada ise böyle bir ilişki bulunamamıştır.
Ayrıca glütensiz diyet uygulayan kişilerin bazen daha fazla işlenmiş gıda tükettiği de unutulmamalıdır. Glutensiz ürünler genellikle normalden daha pahalıdır ve lezzet arttırıcı veya koruyucu madde içerebilirler. Bu nedenle, glütensiz diyet uygulayanların beslenme alışkanlıklarını dikkatlice takip etmeleri önemlidir.
Sağlık üzerindeki etkileri incelendiğinde ise glütensiz diyetin herkes için gereksiz olduğu düşünülebilir. Özellikle çölyak hastası olmayan bireyler için glütensiz ürünleri tercih etmenin sağlık üzerinde herhangi bir faydasının olmadığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
Tam tahıl ürünleri gluten içerdiği için genellikle lifli ve besleyici gıdalardır. Bunların tüketimi bağırsak sağlığını destekleyebilir ve kalp-damar hastalıkları riskini azaltabilir. Ayrıca tam tahıl ürünleri vitamin ve mineral bakımından zengindir ve enerji seviyelerini dengeler.
29.01.2024 11:26 tarihinde İpek Yılmaz tarafından yazıldı.