Son yıllarda sağlıklı beslenme trendleri arasında yerini alan glütensiz diyet, birçok insanın merak ettiği ve uygulamayı düşündüğü bir beslenme şeklidir. Özellikle çölyak hastalarının hayatlarını kolaylaştıran bu diyet, gluten intoleransı olan kişilerin sağlıklarını korumalarına yardımcı olmaktadır. Bu yazımızda glütensiz diyetin ne olduğunu, kimler tarafından uygulanabileceğini ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini inceleyeceğiz.
Gluten, buğday, arpa, çavdar gibi tahıl ürünlerinde bulunan bir proteindir. Çölyak hastalığı veya gluten intoleransı olan kişilerde bu protein bağırsaklarda tahribata neden olur ve sindirim sistemi problemlerine yol açar. Bu nedenle bu kişilerin glütensiz bir diyet uygulaması gerekmektedir.
Glütensiz diyet, gluten içeren tahıl ürünlerinden kaçınmayı amaçlayan bir beslenme düzenidir. Buğday, arpa, çavdar gibi tahıl ürünleri yerine pirinç, mısır, quinoa gibi alternatifler tercih edilir. Ayrıca glütensiz unlar kullanılır ve glütensiz gıdalar tüketilir.
Peki kimler glütensiz diyet uygulamalıdır? İlk olarak çölyak hastaları bu diyeti uygulamalıdır. Çölyak hastalığı, bağırsaklarda gluten intoleransına bağlı olarak ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Glütene maruz kalan çölyak hastalarının bağırsaklarında iltihaplanma meydana gelir ve sindirim sistemi sorunları ortaya çıkar. Bu nedenle glütensiz bir diyet, çölyak hastalarının sağlık durumlarını iyileştirmek için önemlidir.
Ayrıca gluten intoleransı olan kişiler de glütensiz diyet uygulamalıdır. Gluten intoleransında da benzer belirtiler görülür ancak bağırsaktaki hasar düzeyi çölyak hastalığı kadar ciddi değildir. Gluten intoleransına sahip bireyler de glütene karşı hassasiyet gösterir ve bu nedenle glütenden uzak durmalıdır.
Bunun yanında irritabl bağırsak sendromu (IBS) olan kişiler de glütensiz diyeti deneyebilir. IBS, sindirim sistemi rahatsızlıklarıyla karakterize olan kronik bir durumdur ve semptomları arasında karın ağrısı, şişkinlik ve gaz bulunur. Bazı çalışmalar, IBS semptomlarının gluten tüketimiyle ilişkili olabileceğini göstermiştir. Bu nedenle IBS'li bireylerin bazen glütensiz bir diyet denemeleri önerilmektedir.
Glütensiz diyet aynı zamanda dermatit herpetiformis adlı deri hastalığına sahip bireyler için de önerilen bir beslenme şeklidir. Dermatit herpetiformis, gluten alımına bağlı olarak ciltte kabarcıklar ve döküntülerin oluştuğu bir deri rahatsızlığıdır. Bu kişilerde glütene karşı aşırı duyarlılık vardır ve bu nedenle glütenden kaçınmak önemlidir.
Ancak herkesin glütene karşı hassasiyeti veya intoleransı yoktur. Sağlık profesyonellerine danışmadan yapılan kendiliğinden bir glütensiz diyet genellikle gereksizdir ve hatta bazen zararlı olabilir. Çünkü gluten içeren tahıl ürünleri sağlıklı bir beslenmenin önemli bileşenleridir ve lif, vitamin ve mineral gibi besin maddelerini içerirler.
Gluten içeren tahıl ürünleri lif içeriği yüksek olduğu için sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olurlar. Ayrıca B vitamini, demir ve folat gibi önemli mineralleri de içerdikleri için besleyicidirler. Gluten içeren tahıl ürünlerinden tamamen vazgeçmek sağlıklı beslenme prensiplerine uygun değildir.
09.08.2024 12:00 tarihinde Tuğba Saime Aktaş tarafından yazıldı.