Son yıllarda glutensiz diyet popülerlik kazanmış ve birçok insan tarafından tercih edilmeye başlanmıştır. Glutensiz diyet, vücutta gluten adı verilen bir proteinin sindirimi ile ilgili sorunları olan kişiler için önemli bir beslenme şeklidir. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein olup, bazı insanlar tarafından tolere edilemez.
Gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olarak da bilinen bu durum, bağırsaklarda inflamasyona (iltihaplanmaya) neden olan bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalıkta vücut, gluteni yabancı bir madde olarak algılayarak bağışıklık sistemi tarafından saldırıya uğrar. Bu durumda bağırsaktaki villus denilen yapılar hasar görür ve besin emilimi bozulur.
Gluten intoleransının belirtileri kişiden kişiye değişebilir ancak en yaygın semptomları arasında karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal, kilo kaybı, deri döküntüleri, kemik erimesi ve kansızlık yer alır. Bazı insanlarda ise semptomlar hafif veya hiç belirti göstermezken, bazıları şiddetli semptomlar yaşayabilir.
Gluten intoleransının kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin etkisi olduğu düşünülmektedir. Ayrıca çölyak hastalığının genellikle ailedeki başka bir bireyde de görülmesi de risk faktörü olarak kabul edilir. Bu nedenle ailesinde çölyak hastası olan kişilerin daha dikkatli olması önerilir.
Glutensiz diyetin temel amacı gluten içeren gıdalardan kaçınmaktır. Bu diyet sayesinde bağırsakların iyileşmesi sağlanır ve semptomların ortadan kalkması hedeflenir. Glutensiz diyet sadece çölyak hastalarına değil, gluten intoleransı olan herkese uygun bir beslenme şeklidir.
Peki glutensiz diyet nasıl uygulanır? İlk adım olarak gluten içeren tahıl ürünleri tespit edilmeli ve bunlardan uzak durulmalıdır. Buğday, arpa, çavdar gibi tahıl ürünlerinin yerine glütensiz alternatifler kullanılabilir. Mısır unu, pirinç unu, patates unu gibi glütensiz unlar ile hazırlanan yiyecekler tüketilebilir.
Ayrıca dikkatlice okunması gereken gıda etiketleri de vardır. Birçok gıda ürününde gizli gluten bulunabilir. Bu nedenle etiket bilinci önemlidir ve gluten içeren gıdalar tespit edildiğinde tüketiminden kaçınılmalıdır.
Glutensiz diyet sadece tahıl ürünlerini değil aynı zamanda bazı soslar, hazır soslar ve tatlılarda kullanılabilen buğday nişastası veya maltodextrin gibi bileşenleri de içerdiği için dikkatli olmayı gerektirir.
Beslenme düzenindeki değişiklikler kadar sosyal hayatta da bazı zorlukları beraberinde getiren glutensiz diyet için restoran seçimlerinde daha dikkatli olunmalıdır. Glutensiz menülere sahip restoranları tercih etmek veya önceden rezervasyon yaparak özel isteklerde bulunmak bu açıdan önemlidir.
Glutensiz diyetin faydalarından biri de kilo kontrolüne yardımcı olmasıdır. Gluten içeren gıdalar genellikle yüksek kalorili ve işlenmiş olabilirken glütensiz alternatifler daha sağlıklı seçenekler sunar. Ancak bu durum herkes için geçerli değildir ve herhangi bir kilo kontrol programına başlamadan önce uzmana danışmak önemlidir.
09.01.2025 17:00 tarihinde Selin Arslan tarafından yazıldı.