Günümüzde sağlıklı beslenme ve diyet trendleri arasında yerini alan glutensiz diyet, birçok kişi tarafından tercih edilmektedir. Ancak, bu diyetin kimlere uygun olduğu ve hangi durumlarda tercih edilmesi gerektiği konusunda hâlâ birçok soru işareti bulunmaktadır. Bu yazıda, glutensiz diyetin kimler için uygun olduğunu ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini ele alacağız.
Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda doğal olarak bulunan bir proteindir. Gluten duyarlılığı veya gluten intoleransı olan kişilerde gluten tüketimi bağışıklık sistemi tepkilerine yol açar. Bu tepkiler genellikle karın ağrısı, şişkinlik, ishal gibi sindirim sistemi sorunlarına yol açabilir. Ayrıca, ciltte döküntüler, baş ağrısı, yorgunluk gibi belirtiler de görülebilir. Bu duruma çölyak hastalığı denir ve genetik bir rahatsızlıktır.
Çölyak hastalığına ek olarak glutene bağlı olmayan gluten hassasiyeti de bulunmaktadır. Gluten hassasiyeti olan kişilerde de benzer semptomlar görülür ancak bağışıklık sistemi tepkisi çölyak hastalığı kadar yoğun değildir. Glutene bağlı olmayan gluten hassasiyetinin tam olarak neden ortaya çıktığı hâlâ net olarak bilinmemektedir.
Glutensiz diyet, özellikle çölyak hastalığı veya gluten hassasiyeti olan bireyler için tedavi amacıyla uygulanmaktadır. Bu diyet sayesinde gluten içeren gıdaların tüketimi sınırlandırılır ya da tamamen kesilir. Ancak, herhangi bir sağlık sorunu olmayan kişilerin glutensiz diyet yapmasının herhangi bir faydası bulunmamaktadır.
Glutensiz diyet yapmak isteyen kişilerin dikkat etmesi gereken noktalar vardır. Öncelikle, doğru teşhis için mutlaka bir doktora başvurulması gerekmektedir. Çünkü çölyak hastalığı veya gluten hassasiyeti ile ilgili kesin bir teşhis koymak için kan testleri ve biyopsi gibi yöntemler kullanılmalıdır.
Bir doktor tarafından teşhis konulduktan sonra glutensiz diyet yapmak gerekebilir. Bu diyet sadece glütensiz yiyecekleri tüketmek anlamına gelmez; aynı zamanda beslenme düzeninin dikkatlice planlanması gereklidir. Çünkü gluten pek çok gıdada bulunduğu için dikkatli bir şekilde etiket okumak ve doğru gıdaları seçmek önemlidir.
Glutensiz diyet yaparken bazı temel gıdalardan uzak durulması gerekmektedir. Bu gıdalar arasında buğday, arpa, çavdar gibi tahıl ürünleri yer almaktadır. Bunun yanında pasta, börek, ekmek gibi unlu mamuller de glutenden zengin olduğu için tüketilmemelidir.
Peki glutensiz diyet yapanlar hangi gıdaları tercih etmelidir? Glutensiz tahıl ürünleri arasında pirinç, mısır, darı, quinoa gibi seçenekler bulunmaktadır. Ayrıca patates, mısır unu veya pirinç unu ile yapılan ekmekler de tüketilebilir. Bunların yanında meyve ve sebzeler, et ürünleri, süt ve süt ürünleri (gluten içermeyen markalar) de güvenli olarak tüketilebilir.
Glutensiz diyet yaparken dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de kontaminasyondur. Kontaminasyon, gluten içeren gıdalarla temas sonucunda glutene maruz kalma anlamına gelmektedir. Özellikle restoranlarda veya hazır gıda üretimi yapan yerlerde bu risk daha yüksektir. Bu nedenle glutensiz diyet yapan kişilerin temkinli olması ve güvenilir yerlerde yemek yemesi önemlidir.
17.01.2024 08:26 tarihinde Ayşe Yılmaz tarafından yazıldı.