Son yıllarda glütensiz diyet popülerlik kazanmış ve birçok insan tarafından tercih edilmeye başlanmıştır. Glütensiz diyetin birçok faydası olduğu bilinmekle birlikte, kimlerin bu diyeti uygulayabileceği ve kimlerin uygulamaması gerektiği konusunda bazı belirsizlikler bulunmaktadır. Bu makalede, glütensiz diyetin uygun olduğu kişileri ve dikkat edilmesi gereken noktaları inceleyeceğiz.
Glüten nedir?
Öncelikle, glütenin ne olduğunu anlamak önemlidir. Glüten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein karışımıdır. Bu protein karışımı, hamurun elastikliğini artırır ve pişirme sırasında yiyeceklerin şekil almasına yardımcı olur. Gluten, aynı zamanda unlu mamullerdeki kabarma ve yapışkanlık özelliğinden sorumludur.
Glütensiz diyet nedir?
Glütensiz diyet, glüten içeren yiyeceklerin tüketimini sınırlayan bir beslenme planıdır. Bu diyette, buğday, arpa, çavdar ve bunların türevleri gibi glüten içeren tahıllar yerine glütensiz alternatifler tercih edilir. Örneğin; pirinç, mısır, patates, kinoa gibi glütensiz tahıllar kullanılır. Ayrıca glütensiz unlar da kullanılabilir.
Kimler için uygun?
1. Çölyak hastaları: Çölyak hastalığı, bağırsaklarda kronik bir iltihaplanma nedeniyle glüten içeren yiyecekleri sindirememe durumudur. Bu hastaların bağırsağındaki villus adı verilen yapılar hasar gördüğü için besin emilimi bozulur. Çölyak hastalarının yaşam boyu glütensiz diyet uygulaması gerekmektedir.
2. Glutensiz hassasiyeti olanlar: Bazı insanlar, çölyak hastalığına sahip olmadıkları halde glüten hassasiyeti yaşayabilirler. Bu kişilerde de benzer semptomlar görülür (karın ağrısı, şişkinlik, ishal vb.) ancak bağırsakta herhangi bir hasar meydana gelmez. Bu kişiler de genellikle glütensiz diyetle semptomları hafifletebilirler.
3. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) olanlar: IBS, karın ağrısı, şişkinlik ve bağırsak alışkanlıklarında değişiklik gibi semptomlara neden olan kronik bir bağırsak rahatsızlığıdır. Bazı çalışmalar, IBS semptomları olan bazı insanların glüten tüketiminin semptomları artırabileceğini göstermektedir. Ancak bu durum herkes için geçerli değildir ve bireysel olarak deneme yanılma yöntemiyle belirlenmelidir.
4. Glutene duyarlılık yaşayanlar: Bazı insanlar glutene karşı hassasiyet geliştirir ancak çölyak hastalığı veya IBS gibi teşhis edilebilir başka bir rahatsızlıkları yoktur. Bu kişilerde de benzer semptomlar ortaya çıkabilir ve bazen glütenden uzak durmak semptomları azaltabilir.
5. Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar: Son zamanlarda yapılan bazı araştırmalar otistik çocukların bazen glutene karşı bağışıklık tepkisi geliştirebileceğini göstermektedir. Glütenden uzak durmanın davranışsal ve sindirim sistemi semptomlarını iyileştirdiği gözlemlenmiştir.
Dikkat edilmesi gereken noktalar:
- Glütensiz diyet uygulayan kişiler gluten içeren tahıl ürünleri yerine doğal olarak glütensiz olan tahıl ürünleri tercih etmelidir.
- Beslenme düzeninde yeterli miktarda lif sağlamak önemlidir. Glütensiz diyet sıklıkla lif eksikliği ile ilişkilendirilebilir.
- Glütensiz ürünler genellikle daha pahalıdır ve bazen gluten içeren ürünlerden daha az besleyici olabilir.
- Eğer gluten intoleransınız yoksa veya çölyak hastalığınız yoksa tamamen glütenden kaçınmak zorunda değilsiniz.
- Herhangi bir sağlık sorunu yaşıyorsanız önce doktorunuza danışmanız önemlidir.
22.01.2024 22:13 tarihinde Özgür Akgün tarafından yazıldı.