Gluten Free Diyet Planları Hangi Durumlarda Uygulanmalıdır?
Son yıllarda sağlıklı bir yaşam tarzı benimseme ve beslenme alışkanlıklarını değiştirme konusunda önemli bir dönüşüm yaşanmaktadır. Birçok insan, sağlık sorunlarının çözümünde diyet planlarını tercih etmektedir. Bu bağlamda gluten içermeyen diyetler de giderek daha popüler hale gelmektedir.
Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıl ürünlerinde bulunan bir protein türüdür. Bazı insanlar gluten intoleransı veya çölyak hastalığı gibi durumlar nedeniyle gluten tüketiminden kaçınmak zorundadır. Gluten intoleransı olan bireylerde, gluten sindirilmediği için bağırsaklarda tahribata neden olabilir. Çölyak hastalığı ise bağışıklık sisteminin gluteni vücudu tehdit eden bir madde olarak algılaması sonucu ortaya çıkan kronik bir bağırsak rahatsızlığıdır.
Gluten içermeyen diyetler, bu sağlık sorunlarına sahip kişiler için tedavi ve kontrol amacıyla uygulanmaktadır. Ancak sadece çölyak hastalarına değil, glutene duyarlı olduğunu düşünen veya gluten tüketiminin kendilerine iyi gelmediğini fark eden kişilere de önerilebilir.
Gluten içermeyen diyetlerin uygulanması gereken durumlar şunlardır:
1. Çölyak Hastalığı: Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığa sahip bireylerde gelişebilen ve gluten tüketimi sonucu bağırsak hasarı meydana getiren bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalığa sahip olan kişiler, ömür boyu gluten içeren yiyeceklerden kaçınmalıdır. Gluten içeren gıdaların tüketimi bağırsak hasarına ve sindirim sorunlarına yol açabilir.
2. Gluten Hassasiyeti: Bazı insanlar glutene karşı duyarlı olabilir ve gluten tüketimi sonucunda sindirim sorunları, şişkinlik, gaz gibi belirtiler yaşayabilirler. Bu kişilerde çölyak hastalığına rastlanmasa da glutenden uzak durmak genellikle belirtileri hafifletmekte veya ortadan kaldırmaktadır.
3. İrritabl Bağırsak Sendromu: İrritabl bağırsak sendromu (IBS), bağırsak hareketlerinde bozukluklara neden olan kronik bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. IBS olan bazı kişilerde, belirtilerinin gluten tüketimiyle ilişkili olduğu gözlemlenmiştir. Bu nedenle IBS'li bireylerde gluten içermeyen diyetler belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olabilir.
4. Dermatit Herpetiformis: Dermatit herpetiformis, ciltte kızarıklık, kabarcıklar ve kaşıntılı döküntülerle kendini gösteren bir deri rahatsızlığıdır. Bu rahatsızlık genellikle çölyak hastalığı ile ilişkilidir ve gluten içeren yiyeceklerin tüketimi sonucunda ortaya çıkabilir. Dermatit herpetiformis olan kişiler için gluten içermeyen diyet planları bu belirtilerin azaltılmasında etkili olabilir.
5. Otizm Spektrum Bozukluğu: Son yıllarda yapılan araştırmalar, otizm spektrum bozukluğu olan bazı bireylerde glutene duyarlılık olduğunu göstermiştir. Glutene duyarlı olma durumu otizm semptomlarını artırabileceği gibi bazı davranışsal ve sosyal problemlerle de ilişkilendirilebilir.
Gluten içermeyen diyet planları uygulanması gereken durumların yanında bazı noktalara dikkat etmek de önemlidir:
- Doğru teşhis: Gluten intoleransının veya çölyak hastalığının kesin olarak teşhis edilmesi önemlidir. Bu nedenle herhangi bir sağlık sorunu olduğunda mutlaka uzmana başvurulmalı ve gerekli testler yapılmalıdır.
- Besin değeri: Gluten içermeyen diyet planları uygulayan kişilerin besin değerleri açısından dengeli bir şekilde beslenmeleri önemlidir. Tahıl ürünleri yerine alternatif besin kaynaklarından yeterli miktarda vitamin, mineral ve lif alınması gerekmektedir.
- Etiket okuma: Gluten içermeyen diyet uygulayanlar için gıda alışverişinde etiket okuma alışkanlığının kazanılması önemlidir. Birçok üründe gizli olarak gluten bulunabilmektedir.
- Destek grupları: Çölyak hastalarına veya glutene duyarlı olan bireylere destek sağlayan gruplara katılım faydalı olabilir. Bu gruplar sayesinde deneyim paylaşımları yaparak bilgi edinmek mümkündür.
07.02.2024 09:13 tarihinde Kemal Kastancı tarafından yazıldı.