Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein grubudur. Gluten intoleransı veya glutensiz beslenme, glutenin sindirimi için gerekli olan enzimlerin eksikliği veya bağırsaklarda gluteni tolere edememe durumunda ortaya çıkar. Bu durumu yaşayan kişiler, glutensiz bir diyet uygulamak zorundadır.
Gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olarak da bilinen bu durum, genetik bir bozukluk sonucu ortaya çıkar. Bu hastalıkta, bağırsak mukozasında yer alan villus adı verilen yapılarda hasar meydana gelir. Bu hasar sonucunda bağırsaklar gluteni doğru şekilde sindiremez ve vücutta inflamasyona yol açabilir.
Çölyak hastalığı, belirtileri ve semptomları nedeniyle sıklıkla teşhis edilir. Bunlar arasında karın ağrısı, ishal, kilo kaybı, halsizlik ve deride döküntüler sayılabilir. Bu semptomlar uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabilir ve ciddi beslenme eksikliklerine neden olabilir.
Ancak gluten intoleransının belirtileri her zaman açık değildir ve bazen tanı koymak zor olabilir. Bu nedenle, bazı durumlarda glutensiz beslenme gereklidir. İşte gluten içermeyen bir diyetin gerektiği bazı durumlar:
1. Çölyak Hastalığı: Çölyak hastalığı en yaygın gluten intoleransıdır. Bağırsaklarda gluteni tolere edemeyen kişilerde bu hastalık ortaya çıkar. Bu nedenle bu kişiler için kesinlikle glutensiz bir diyet uygulanmalıdır.
2. Glutensiz Hassasiyet: Bazı insanlar çölyak hastalığına sahip olmasa da gluteni tolere edemezler. Bu kişilerde glutensiz bir diyet uygulanması semptomların azalmasına yardımcı olabilir.
3. İrritabl Bağırsak Sendromu: İrritabl bağırsak sendromu (IBS) olan bazı insanlar da glutene duyarlılık gösterebilir. IBS semptomları olan kişilerin bazen glutensiz bir diyet denemesi önerilebilir.
4. Dermatit Herpetiformis: Dermatit herpetiformis ciltte kabarcıklara ve kaşıntılı döküntülere neden olan bir cilt bozukluğudur. Bu hastalık genellikle çölyak hastalığı ile ilişkilidir ve glutensiz bir diyetle kontrol edilebilir.
5. Otizm Spektrum Bozukluğu: Son zamanlarda yapılan bazı araştırmalar, otizm spektrum bozukluğu olan bazı insanların da gluteni tolere etmediklerini göstermiştir. Ancak bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
6. Migren: Migren ataklarına sahip bazı insanlar da gluten intoleransına tepki verebilirler. Glutensiz bir diyetin migren semptomlarını azaltabileceği düşünülmektedir.
7. Romatoid Artrit: Romatoid artriti olan bazı insanlar da gluten intoleransından etkilenebilirler. Gluten içeren gıdaların tüketiminin azaltılması veya kesilmesi bu durumda semptomların azalmasına yardımcı olabilir.
8. Epilepsi: Bazı epilepsi türleri de glutene duyarlılık gösterebilir ve epileptik nöbetleri tetikleyebilir. Bu nedenle bu tür epilepsi vakalarında da glutensiz bir diyet önerilebilir.
9. Aşırı şişkinlik ve gaz: Gluteni tolere edemeyen bazı insanlar aşırı şişkinlik ve gaz sorunu yaşayabilirler. Gluten içeren yiyecekleri tüketmekten kaçınmak bu semptomları hafifletebilir.
10. Hashimoto Tiroiditi: Hashimoto tiroiditi olan bazı insanlar da gluten hassasiyetine sahip olabilirler. Glutene duyarlılık semptomlarını hafifletmek için glutensiz bir diyet önerilebilir.
Bu durumlardan herhangi birine sahipseniz veya belirti ve semptomlara sahipseniz, doktorunuza danışarak glutensiz bir diyet uygulamanız önemlidir. Sağlıklı bir beslenme planlaması yapmak için uzmanından yardım almanız önemlidir.
Glutensiz beslenmek için doğru gıdalar seçmek önemlidir. Tam tahıl alternatifleri gibi sağlıklı seçenekleri tercih etmek önemlidir. Pirinç, mısır, patates gibi geleneksel tahıl yerine alternatifleri tercih etmek önemlidir.
01.01.2025 23:00 tarihinde Yasemin Kaya Serezli tarafından yazıldı.