Gluten intoleransı, birçok insanın yaşadığı ancak hala pek çok kişinin farkında olmadığı bir sağlık sorunudur. Gluten intoleransı veya diğer adıyla çölyak hastalığı, bağırsakların gluten adı verilen bir protein kompleksine karşı aşırı duyarlılık göstermesi sonucu ortaya çıkar. Bu durum, vücudun bağışıklık sisteminin gluteni yabancı bir madde olarak algılaması ve buna tepki vermesiyle meydana gelir.
Çölyak hastalığına sahip olan kişilerde gluten tüketimi, ince bağırsaklarındaki villus adı verilen yapıları tahrip eder. Bu villuslar, besinlerin emilimini sağlayan ve ince bağırsağın yüzey alanını arttıran yapılar olarak görev yapar. Gluten intoleransı olan kişilerde bu villuslar hasar gördüğünde, sindirilen besinlerin emilimi bozulur ve çeşitli semptomlar ortaya çıkar.
Gluten intoleransının belirtileri genellikle sindirim sistemiyle ilgilidir. İshal, kabızlık, gaz ve şişkinlik gibi sindirim sorunları en sık görülen belirtilerdir. Ayrıca kilo kaybı, iştahsızlık, bulantı ve kusma da görülebilir. Bunun yanında bazı insanlarda deri problemleri (egzama veya döküntüler), halsizlik, depresyon, anksiyete ve beyin bulanıklığı gibi non-sindirim belirtileri de ortaya çıkabilir.
Çölyak hastalığının teşhisi için bazı adımlar atılması gerekmektedir. İlk olarak, semptomlarınız varsa bir doktora başvurmanız önemlidir. Doktorunuz, semptomlarınızın nedenini belirlemek için detaylı bir tıbbi geçmiş alacak ve fiziksel muayene yapacaktır. Eğer gluten intoleransından şüpheleniliyorsa kan testleri yapılabilir.
Kan testleri ile antikor düzeyleriniz ölçülür ve çölyak hastalığına karşı reaksiyon olup olmadığı kontrol edilir. Bu testler genellikle anti-gliadin antikorları (AGA), anti-doku transglutaminaz antikorları (tTG) ve anti-endomisyum antikorları (EMA) şeklinde yapılır.
Ancak unutulmamalıdır ki kan testleri kesin bir teşhis koymaz. Kesin teşhis için ince bağırsaktan doku örneği almak gerekir. Bu işlem endoskopi yöntemiyle gerçekleştirilir ve biyopsi materyali laboratuvara gönderilerek incelenir. İnce bağırsakta villus hasarı veya inflamasyonun varlığına bakılır. Eğer villus hasarı veya inflamasyon saptanırsa çölyak hastalığı kesin teşhis edilmiş olur.
Çölyak hastalığının tedavisi tek yol vardır: gluten içermeyen bir diyet uygulamak. Bu diyet gluten içeren tahıl ürünlerinden tamamen uzak durmayı gerektirir. Buğday, arpa, çavdar gibi tahıl ürünleri yasaktır ve yerine glütensiz tahıl alternatifleri kullanılır. Glütensiz tahıl alternatifleri arasında pirinç, mısır, quinoa, amarant ve patates nişastası bulunur.
Gluten intoleransına sahip olan kişiler glütensiz beslenmeyi hayat boyu sürdürmelidirler. Çünkü gluten tüketimi devam ettiği sürece bağırsaktaki hasar devam eder ve sağlık sorunları artabilir. Glütensiz diyet uygulandığında ise villuslar yeniden iyileşmeye başlar ve semptomlar azalmaya başlar.
15.04.2024 20:52 tarihinde Mert Çelik tarafından yazıldı.