Son yıllarda sağlık sorunlarıyla ilgili artan farkındalık, gluten intoleransı hakkında da daha fazla bilgi edinmemizi sağlamıştır. Gluten intoleransı veya çölyak hastalığı, vücudun glütene karşı tepki verdiği bir otoimmün hastalıktır. Bu durumda, glüten adı verilen bir protein türü, ince bağırsakta iltihaplanma ve hasara neden olur. Bu da çeşitli sindirim sorunlarına yol açabilir.
Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bunlar arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık, kilo kaybı, halsizlik ve yorgunluk yer alabilir. Bazı insanlar herhangi bir semptom yaşamazken, diğerleri ciddi rahatsızlıklar hissedebilir. Çölyak hastalığı genellikle genetik bir yatkınlık ile ilişkilidir ve tam olarak bilinmeyen nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir.
Bu rahatsızlıkla başa çıkmak için en etkili yol, gluten içeren yiyecekleri diyetinizden çıkarmaktır. Ancak bu kolay bir süreç değildir çünkü glüten pek çok yaygın yiyecekte bulunur. Bu nedenle, gluten intoleransına sahip olan kişilerin beslenme alışkanlıklarını değiştirmeleri ve dikkatli bir şekilde etiket okumaları gerekmektedir.
Glüten içeren bazı yaygın gıdalar şunlardır:
- Buğday: Ekmek, makarna, börekler gibi unlu mamuller
- Arpa: Bira ve malt ürünleri
- Çavdar: Bazı ekmeklerde ve tahıl ürünlerinde bulunan bir tahıl türü
- Yulaf: Doğal olarak glütensiz olsa da kontaminasyon riskine karşı dikkatli olunmalıdır.
- Bulgur: Pilav yapımında kullanılır.
- Sebzeler: Patates gibi doğal olarak glütensiz olan sebzelerde bile kontaminasyon riski vardır.
Gluten intoleransına sahip olan kişiler için beslenme planlaması oldukça önemlidir. Bu hastaların sağlıklarını korumak için aşağıdaki noktalara dikkat etmeleri gerekmektedir:
1. Glutensiz ürünleri tercih etmek: Marketlerde artık glutensiz ürünler kolayca bulunabilir. Bu ürünler ekmeğe kadar birçok alternatif sunar.
2. Tam tahıl alternatifleri kullanmak: Quinoa, pirinç, mısır gibi tam tahıl alternatifleri sağlıklı ve glütensiz seçeneklerdir.
3. Et ve balık tüketmek: Et ve balık doğal olarak glütensizdir ve protein ihtiyacınızın karşılanmasına yardımcı olurlar.
4. Taze meyve ve sebzeleri tercih etmek: Taze meyve ve sebzeler hem sağlıklı hem de glütensizdir.
5. Süt ürünlerini kontrol etmek: Yoğurt veya peynir gibi bazı süt ürünleri ekstra katkı maddeleri içerebilir. Bu nedenle etiket okumaya dikkat etmek önemlidir.
6. Hazır gıdalardan uzak durmak: Hazır gıdalar genellikle gluten içerir veya kontamine olabilir.
7. Restoranlarda dikkatli olmak: Restoranlarda yemek yerken gluten içermeyen seçenekleri sormak önemlidir.
Gluten intoleransına sahip olanların dikkate almaları gereken bir diğer nokta da vitamin ve mineral eksiklikleridir. Çünkü çölyak hastalarının ince bağırsağı hasar gördüğünde besin emilimi zorlaşabilir. Özellikle demir, kalsiyum, B vitamini (folik asit), D vitamini ve çinko gibi besin öğelerine dikkat etmek önemlidir. Bu nedenle multivitamin takviyesi almak veya doktorunuza danışarak ilave vitamin takviyeleri kullanmak faydalı olabilir.
28.01.2024 08:52 tarihinde Orhan Yılmaz tarafından yazıldı.