Son yıllarda gluten hassasiyeti olan bireylerin sayısında artış yaşanmaktadır. Gluten, buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir protein kompleksidir. Bazı insanlar gluten içeren yiyeceklere karşı intolerans veya hassasiyet geliştirebilirler.
Gluten hassasiyeti, çölyak hastalığından farklı bir durumdur. Çölyak hastalığı otoimmün bir hastalıktır ve gluteni tamamen kesmek gerekmektedir. Ancak gluten hassasiyeti olan bireylerde bağışıklık sistemi gluteni tolere edemez, ancak çölyak hastalığındaki gibi bağırsaklara zarar vermez.
Gluten hassasiyeti olan kişilerde yaygın olarak görülen belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık, mide bulantısı ve baş ağrısı bulunabilir. Bu belirtiler genellikle gluten içeren yiyecekler tüketildikten sonra ortaya çıkar ve glutenin kesilmesiyle azalır veya tamamen kaybolur.
Glutensiz diyet, gluten hassasiyeti olan bireyler için en etkili tedavi yöntemidir. Bu diyette glütensiz tahıllar ve besinler tüketilirken, glutenden zengin yiyeceklerden kaçınılır. Glutensiz diyetin temel amacı vücuda zararlı olan gluteni ortadan kaldırmaktır.
Glutensiz diyet uygulayan kişiler için bazı temel kurallar bulunmaktadır:
1. Et, balık, tavuk ve yumurta gibi protein kaynakları tercih edilmelidir.
2. Glutensiz tahıllar kullanılmalıdır; mısır, pirinç, patates, quinoa gibi.
3. Sebze ve meyveler bol miktarda tüketilmelidir.
4. Süt ürünleri kullanılırken dikkatli olunmalıdır; bazı süt ürünleri glutene maruz kalabilir.
5. Paketlenmiş gıdalarda etiket okuma alışkanlığı edinilmelidir; glutensiz olduğunu belgeleyen ürünleri tercih etmek önemlidir.
Glutensiz diyet uygulamak zor olabilir ancak bazı püf noktalarına dikkat ederek kolaylaştırılabilir:
1. Evde yemek yapmak ve paketli gıdalar yerine doğal besinleri tüketmek en iyisidir.
2. Dışarıda yemek yemek gerektiğinde restoran seçimi önemlidir; glütensiz seçenekler sunan restoranları tercih etmek daha güvenlidir.
3. Evdeki dolapları düzenlemek ve glutenden arındırmak önemlidir.
4. Glutensiz tariflere yönelmek; internet üzerinde birçok glutensiz tarif bulunmaktadır.
5. Arkadaşlarınızla ve ailenizle iletişim halinde kalmak önemlidir; onlara ihtiyaçlarınız hakkında bilgi vermek size destek olacaklardır.
Gluten hassasiyeti olan bireyler için glutensiz diyet sağlıklı ve dengeli bir şekilde uygulanmalıdır. İyi planlanmış bir glutensiz diyet ile vücut ihtiyacı olan besinleri alabilirken aynı zamanda glütenden uzak durulabilir.
Peki hangi yiyecekler glütenden uzak durulması gerektiği konusunda bilgi sahibi olmak önemlidir:
1. Buğday: Ekmek, makarna, börek, kek gibi buğday içeren ürünlerden kaçınılmalıdır.
2. Arpa: Arpa maltı veya arpa içeren bira ve alkollü içeceklerden uzak durulmalıdır.
3. Çavdar: Çavdar ekmeği veya çavdar bazlı ürünlerden kaçınılmalıdır.
4. Yulaf: Yulafın kendisi genellikle glutensizdir ancak çapraz kontaminasyon riskine karşı dikkatli olunmalıdır.
Bunların yanında bazen beklenmedik yerlerde de gluten bulunabilmektedir; soslar, salata sosları, hazır çorbalar gibi geleneksel olarak gluten içermeyen ürünlerde bile gluten bulunabilir.
08.12.2023 16:00 tarihinde Sevgi Özgül Kartal tarafından yazıldı.