Günümüzde birçok insanın şikayet ettiği sağlık sorunları arasında gluten hassasiyeti de yer almaktadır. Gluten, buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir protein kompleksidir. Sağlıklı bireylerin çoğu için gluten tüketimi sorunsuzdur, ancak bazı insanlar gluteni sindiremez ve bu durumda çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir. Bu yazıda, gluten hassasiyetinin ne olduğunu, nasıl teşhis edileceğini ve nasıl tedavi edileceğini ele alacağız.
Gluten hassasiyeti (non-celiac gluten sensitivity veya NCGS olarak da bilinir), çölyak hastalığı veya buğday alerjisi olmayan bireylerde görülen bir durumdur. Çölyak hastalığı, gluten içeren yiyecekler tüketildiğinde ince bağırsakta iltihaplanmaya neden olan otoimmün bir hastalıktır. Bu hastalığa sahip olan kişilerin gluten içeren yiyecekleri ömür boyu tüketmemesi gerekmektedir. Buğday alerjisi ise bağışıklık sisteminin buğday proteine tepki vermesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur.
Gluten hassasiyeti olan kişilerde ise çölyak hastalığı veya buğday alerjisi belirtileri görülmezken, gluten tüketiminin ardından gastrointestinal semptomlar (karın ağrısı, şişkinlik, gaz gibi), baş ağrısı, yorgunluk, deri problemleri gibi genel semptomlar ortaya çıkabilir. Ancak unutulmamalıdır ki gluten hassasiyetinin belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
Gluten hassasiyetinin teşhisi zor olabilir çünkü spesifik laboratuvar testleri mevcut değildir. Bununla birlikte, bazı adımlar atarak gluten hassasiyetini teşhis etmek mümkündür. İlk olarak, doktorunuzla konuşmanız önemlidir. Doktorunuz semptomlarınızı değerlendirecek ve diğer potansiyel nedenleri elemek için bazı testler isteyebilir.
Doktorunuz size glutensiz bir diyet uygulamanızı önerebilir. Bu diyet sırasında gluten içeren yiyeceklerden uzak durarak semptomların azalması veya tamamen kaybolması takip edilebilir. Daha sonra doktorunuz sizden yeniden gluten tüketmenizi isteyebilir ve semptomların geri dönmesiyle birlikte gluten hassasiyeti teşhisi konulabilir.
Gluten hassasiyetinin tedavisi genellikle glutensiz bir diyete dayanır. Glutensiz diyet, glütensiz tahıllar (pirinç, mısır, quinoa vb.) ile sebze, meyve ve sağlıklı protein kaynaklarına odaklanırken buğday, arpa ve çavdar gibi glütenden zengin tahıl ürünlerinden uzak durmayı içerir.
Bazı kişilerde glutensiz diyet semptomları hafifletmek veya tamamen ortadan kaldırmak için yeterli olabilirken diğerleri için ek destek gerekebilir. Bu durumda doktorunuza danışarak takviye tedaviler hakkında bilgi alabilirsiniz.
Gluten hassasiyetine sahip olan bireylerin dikkat etmesi gereken başka bir nokta da "gizli" gluten içeren yiyecekleri tanımaktır. Bazı gıda ürünlerinde etiket üzerinde "glutensiz" ibaresi yer almasına rağmen içerisinde iz kontaminasyonu nedeniyle gluten bulunabilir. Bu nedenle ambalaj üzerindeki bilgileri dikkatlice okumak önemlidir.
12.03.2024 15:26 tarihinde Zeynep Kara Yıldız tarafından yazıldı.