Glisemik Yük Kavramına Yakından Bakalım: Nasıl Hesaplanır, Ne Anlama Gelir?
Beslenme alanında sıkça duyduğumuz glisemik indeks ve glisemik yük terimleri, gıdaların kan şekerini ne kadar hızlı yükselteceğini ve bu etkinin ne kadar süreceğini ifade eder. Özellikle diyabet hastalarının gıda seçimlerinde önemli bir rol oynayan bu kavramlar, sağlıklı beslenme için de dikkate alınması gereken faktörler arasında yer almaktadır. Glisemik yük, glisemik indekse göre daha kapsamlı bir değerlendirme yapmamızı sağlar. Bu makalede glisemik yük kavramını daha yakından inceleyecek, nasıl hesaplandığını ve ne anlama geldiğini açıklayacağız.
Glisemik indeks, bir gıdanın içerdiği karbonhidratların kan şekerini ne kadar hızlı yükselttiğini ölçen bir ölçümdür. Değerler 0 ile 100 arasında değişirken, 100'e yaklaştıkça kan şekerindeki etkisi artar. Örneğin, saf glikozun glisemik indeksi 100'dür ve kan şekeri üzerinde en hızlı ve yoğun etkiye sahip olan besindir.
Ancak glisemik indeks sadece bir gıdanın kan şekerini nasıl etkilediğiyle ilgili tek bir veri sağlar. Glisemik yük ise hem miktar hem de kaliteyi dikkate alarak daha kapsamlı bir değerlendirme yapmamızı sağlar. Bir yiyeceğin glisemik yükü, bir porsiyonunda bulunan toplam karbonhidrat miktarını ve o karbonhidratların kan şekerine olan etkisini hesaba katar.
Glisemik yük hesaplamak için iki değer kullanılır: glisemik indeks ve karbonhidrat miktarı. İlk olarak, gıdanın glisemik indeksi belirlenir ve ardından porsiyon başına düşen karbonhidrat miktarıyla çarpılır. Sonuç olarak elde edilen değer, o gıdanın glisemik yükünü temsil eder.
Peki, nasıl hesaplanır? Öncelikle bir gıdanın glisemik indeksini bilmek gerekmektedir. Glisemik indeks değeri genellikle 100 gram olarak kabul edilirken bazen 50 gram olarak da verilebilir. Ardından porsiyon başına düşen karbonhidrat miktarını hesaplamak gerekmektedir. Bu miktar önceden belirlenen bir standarda göre belirlenebilir veya ambalaj üzerindeki bilgilere bakarak tahmin edilebilir.
Hesaplama formülü şu şekildedir:
Glisemik Yük = (Gİ x Karbonhidrat Miktarı) / 100
Örneğin, elma gibi bir meyvenin glisemik indeksi 38 olarak kabul edilirse ve bu meyvede 15 gram karbonhidrat olduğunu varsayarsak:
Glisemik Yük = (38 x 15) / 100 = 5.7
Elmanın glisemik yükü 5.7 olarak hesaplanır.
Glisemik yükün bize sağladığı bilgiler nelerdir? Daha düşük glisemik yüke sahip olan yiyeceklerin kan şekeri üzerinde daha az etkisi vardır ve daha uzun süre tokluk hissi sağlayabilirler. Bu nedenle obezite kontrolünde önemi büyüktür. Aynı zamanda diyabet hastalarının da kan şekeri kontrolünü daha kolay yapabilmelerine yardımcı olur.
Ancak her zaman düşük glisemik yüke sahip yiyecekleri tüketmek doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü tamamen karbonhidratsız beslenebilmek mümkün değildir ve bazı yiyeceklerin vazgeçilmez besin kaynakları olduğunu unutmamalıyız. Bunun yerine dengeli bir beslenme programında farkındalıkla tercih yapmak önemlidir.
17.07.2024 15:00 tarihinde Zehra Koç tarafından yazıldı.