Glisemik indeks, bir yiyeceğin kan şekerini ne kadar hızlı bir şekilde yükselttiğini ölçen bir ölçüdür. Bu indeks, yiyeceklerin karbonhidrat içeriği ve sindirim sistemi tarafından nasıl metabolize edildiği gibi faktörleri dikkate alır. Glisemik indeks, özellikle diyabet hastaları için önemli bir bilgidir çünkü kan şekerini kontrol altında tutmak için doğru yiyecekleri seçmelerine yardımcı olur. Aynı zamanda kilo verme veya kilo kontrolü hedefleyen kişiler için de kullanışlı bir araçtır.
Glisemik indeks, 100 üzerinden bir puanla ölçülür. Daha yüksek glisemik indeksi olan yiyecekler daha hızlı kan şekerini yükseltirken, daha düşük glisemik indeksi olan yiyecekler daha yavaş bir şekilde kan şekerini artırır. Genel olarak, 55 ve altındaki yiyecekler düşük glisemik indekse sahiptirken, 56-69 arasındakiler orta glisemik indekse sahiptir ve 70 ve üzeri olanlar yüksek glisemik indekse sahiptir.
Düşük glisemik indekse sahip yiyecekler genellikle lifli gıdalardır. Lif, sindirim sistemimizin daha yavaş çalışmasına yardımcı olur, bu da kan şekerinin daha istikrarlı bir şekilde artmasını sağlar. Bu tür yiyecekler arasında tam tahıl ürünleri (kepekli ekmek, esmer pirinç), sebzeler (brokoli, lahana), meyveler (elma, armut) ve baklagiller (nohut, mercimek) bulunur.
Orta glisemik indekse sahip yiyecekler genellikle beyaz ekmek gibi rafine karbonhidratları içeren gıdalardır. Bu tür gıdaların sindirimi daha hızlı gerçekleşir ve dolayısıyla kan şekerinin daha hızlı yükselmesine neden olurlar. Bununla birlikte, orta glisemik indekse sahip yiyeceklerin de diyetimize dahil edilebileceği unutulmamalıdır. Örneğin, mısır gevreği gibi bazı tahıl ürünleri orta glisemik indekse sahip olsa da, düşük yağ içeriği ve diğer besleyici bileşenleri sayesinde sağlıklı bir kahvaltı seçeneği olabilir.
Yüksek glisemik indekse sahip yiyecekler genellikle rafine şeker içeren tatlılar ve abur cuburlardır. Bu tür gıdaların çok hızlı bir şekilde enerji sağlaması nedeniyle kan şekerinde ani dalgalanmalara neden olabilirler. Bunun yanında uzun vadede obezite riskini artırabilirler ve insülin direncine yol açabilirler. Bu nedenle mümkün olduğunda bu tür gıdaların tüketiminden kaçınılması önerilir.
Glisemik indeks sadece tek başına değerlendirilmemesi gereken bir parametredir. Çünkü beslenmedeki diğer bileşenler de önemlidir. Örneğin, yağ ve protein içeriği gibi faktörler de bir yiyeceğin sindirim süresini etkileyebilir ve dolayısıyla kan şekerinin yükselme hızını etkileyebilir.
Bununla birlikte, glisemik indeksin bazı avantajları vardır. Diyabet hastalarının kan şekerini kontrol altında tutmalarına yardımcı olabilir ve kilo vermek isteyen kişiler için doğru beslenme planlamasına rehberlik edebilir. Örneğin, düşük glisemik indekse sahip yiyecekler tüketmek tokluk hissini artırabilir ve atıştırmalık ihtiyacını azaltabilir.
24.11.2023 16:39 tarihinde Deniz Rümeysa Gökçe tarafından yazıldı.