Beslenme, insan sağlığının temel taşlarından biridir. Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için doğru besinleri tüketmek önemlidir. Ancak, günümüzde fast food kültürünün yaygınlaşması ve işlenmiş gıda tüketiminin artmasıyla birlikte, sağlıklı beslenme konusu da daha da önem kazanmıştır. İnsanlar artık hangi besinlerin sağlıklı olduğunu öğrenmek ve bunları doğru bir şekilde tüketmek istemektedirler.
Bu noktada glisemik indeks kavramı devreye girer. Glisemik indeks, bir besinin kan şekerini yükseltme hızını belirleyen bir ölçüdür. Bu indeks sayesinde, besinlerin kan şekerini nasıl etkilediği ve bu etkinin ne kadar süreceği ölçülebilir. Glisemik indeks, 0 ile 100 arasında değişen bir skalada ifade edilir. Daha düşük glisemik indeksi olan besinler, kan şekerini daha yavaş yükseltirken, daha yüksek glisemik indeksi olan besinler kan şekerini daha hızlı yükseltir.
Glisemik indeksin belirlenmesi için çeşitli testler yapılır. Bir grup insan denek olarak seçilir ve aç karnına belirli miktarlarda bir besin tüketirler. Ardından, bu kişilerin kan şekerleri belirli aralıklarla ölçülerek glisemik indeksi hesaplanır. Bu test sonucunda elde edilen değer, o besinin glisemik indeksi olarak kabul edilir.
Glisemik indeks değeri 70'in üzerinde olan yiyecekler yüksek glisemik indekse sahiptir ve kan şekerini hızla yükseltebilirler. Örneğin beyaz ekmek, patates cipsi gibi yiyecekler yüksek glisemik indekse sahip besinlerdir. Bu tür yiyecekleri tükettiğinizde kan şekeriniz hızla yükselebilir ve ardından hızla düşebilirsiniz.
Öte yandan, glisemik indeks değeri 55'in altında olan yiyecekler düşük glisemik indekse sahiptir ve kan şekerini daha yavaş yükseltme eğilimindedirler. Bulgur, mercimek gibi baklagiller ile tam tahıllar düşük glisemik indekse sahip yiyeceklerdir. Bu yiyecekleri tükettiğinizde kan şekeriniz daha dengeli seviyelerde kalabilir.
Glisemik indeks sistemi genellikle diyabet hastaları tarafından kullanılır çünkü diyabet hastalarının kan şekeri kontrol altında tutmaları çok önemlidir. Ancak sağlıklı bireyler de glisemik indeksi takip ederek daha bilinçli bir şekilde beslenebilirler. Özellikle kilo kontrolünde yardımcı olabilir çünkü düşük glisemik indekse sahip yiyecekler daha uzun süre tokluk hissi sağlarlar.
Glisemik indeks ayrıca sporcular için de önemlidir çünkü egzersiz öncesinde ve sonrasında enerji ihtiyacını karşılamak için doğru karbonhidratları seçmek önemlidir. Sporcular genellikle egzersiz sonrasında vücutlarının kaybettiği enerjiyi geri kazanmak için karbonhidrat içeren yiyecekleri tercih ederler ancak bu yiyecekleri doğru seçmek önemlidir. Sporcuların enerji gereksinimini karşılamak için düşük glisemik indekse sahip karbonhidratlar tercih etmeleri önerilir çünkü bu tip karbonhidratlar kan şekeri seviyesini dengede tutarak daha uzun süre enerji sağlayabilir.
Glisemik indeks ayrıca obezite riskini azaltmak için de kullanılabilir çünkü obezite genellikle hızlı kilo alımına bağlıdır ve hızlı kilo alımının en büyük nedeni kan şekerinin hızla yükselip düşmesidir. Daha düşük glisemik indeksi olan yiyecekleri tercih ederek insülin salınımını kontrol altında tutmak mümkün olabilir ve böylece kilo alımının önlenmesine yardımcı olunabilir.
23.08.2024 08:00 tarihinde Kadir Akın tarafından yazıldı.