FODMAP'lar, sindirim sistemi üzerinde önemli bir etkiye sahip olan bir grup karbonhidrattır. Bu karbonhidratlar, birçok insan için sindirim sorunlarına neden olabilir ve özellikle irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi sindirim rahatsızlıklarına sahip olan kişiler için daha da belirgin hale gelebilir.
FODMAP terimi, Fermente Edilebilir Oligosakkaritlar, Disakkaritler, Monosakkaritler ve Poliol'lerin baş harflerini temsil eder. Bu karbonhidratlar, bazı yiyeceklerde doğal olarak bulunur ve diğer yiyeceklerde ise katkı maddesi olarak kullanılır. Sindirim sistemi üzerindeki etkileri ise büyük ölçüde bireysel farklılıklara bağlıdır.
FODMAP'ların sindirim sistemi üzerindeki etkisi, bu karbonhidratların ince bağırsağa ulaştıktan sonra kolon bakterileri tarafından fermente edilmesiyle başlar. Fermentasyon süreci sırasında gaz üretimi artar ve bağırsak hareketleri hızlanır. Bu da şişkinlik, gaz, kramp gibi sindirim sorunlarına yol açabilir.
Özellikle IBS gibi sindirim rahatsızlıkları yaşayan kişilerde FODMAP tüketimi sindirim semptomlarını tetikleyebilir. IBS, bağırsak hareketlerinin düzensiz olduğu ve bazen ishal bazen de kabızlık şeklinde kendini gösteren bir durumdur. FODMAP'lar, bağırsağın su emilimini etkileyerek bu semptomları artırabilir.
FODMAP'ların hangi yiyeceklerde bulunduğunu belirlemek zor olabilir çünkü çoğu yiyecekte birden fazla FODMAP bulunabilir. Bununla birlikte, bazı yaygın FODMAP kaynakları şunlardır:
- Oligosakkaritler: Bu grupta yer alan fructans ve galactooligosaccharides (GOS), buğday, soğan, sarımsak ve baklagiller gibi birçok gıdada bulunur.
- Disakkaritler: Laktos adı verilen disakkarit, süt ve süt ürünlerinde bulunur.
- Monosakkaritler: Früktoz adı verilen monosakkarit, meyvelerde bulunan doğal şekerdir.
- Poliol'ler: Sorbitol ve mannitol gibi poliol'ler genellikle şeker alkolü olarak bilinen tatlandırıcılar olarak kullanılır ve elma, armut gibi bazı meyvelerde doğal olarak bulunur.
FODMAP'lar genellikle sağlıklı insanlarda sindirim sorunlarına neden olmaz. Ancak IBS veya diğer sindirim rahatsızlıkları olan kişilerde semptomları tetikleyebilir. Bu nedenle FODMAP hassasiyeti olan bireyler genellikle bu karbonhidratları kısıtlamayı tercih ederler.
FODMAP diyeti, FODMAP içeren yiyecekleri kısıtlayarak semptomların azaltılmasını hedefleyen bir beslenme yaklaşımıdır. Diyetin temel amacı belirli bir süre boyunca FODMAP tüketimini sınırlamaktır. Daha sonra yavaş yavaş FODMAP içeren yiyecekleri tekrar eklemek suretiyle hangi yiyeceklerin semptomlara yol açtığını belirlemek mümkün olabilir.
Bu diyette dikkate alınması gereken bazı faktörler vardır. Öncelikle bireysel tolerans seviyesine göre FODMAP tüketimi ayarlanmalıdır. Bazı insanlar daha fazla FODMAP tolere edebilirken diğerleri daha az tolere edebilir. Ayrıca dikkatli bir şekilde planlanmalı ve besleyici değeri yüksek alternatiflere yönelinmelidir.
02.04.2024 21:00 tarihinde Ahmet Ersoy tarafından yazıldı.