Bağırsak rahatsızlıkları günümüzde pek çok insanın karşılaştığı bir sorundur. Sindirim sisteminin düzgün çalışmaması, besin intoleransı ve irritabl bağırsak sendromu gibi faktörler bağırsak rahatsızlıklarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu tür rahatsızlıkların belirtileri arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık yer alır.
Son yıllarda FODMAP diyeti, bağırsak rahatsızlıklarını kontrol altına alma konusunda etkili bir yöntem olarak öne çıkmıştır. Bu diyet, belirli besinlerde bulunan FODMAP adı verilen karbonhidratları kısıtlamayı amaçlar. FODMAP, Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır.
FODMAP'ların bağırsakta fermantasyona uğraması, su ve gaz üretimine yol açarak bağırsak hareketlerini artırabilir ve bu da rahatsızlık belirtilerini tetikleyebilir. Bu nedenle FODMAP diyeti, bu tür besinleri tüketimi kısıtlamayı ve böylece bağırsak rahatsızlıklarını kontrol altına almaya yardımcı olmayı hedefler.
FODMAP diyetinin temel prensibi, FODMAP içeren yiyecekleri belirli bir süre boyunca tamamen ortadan kaldırmaktır. Bu süre genellikle 2-6 hafta arasında değişebilir. Daha sonra ise FODMAP içeren yiyecekleri tekrar tek tek ekleyerek vücudun tepkisini gözlemlemek önemlidir. Hangi yiyeceklerin belirtileri tetiklediği belirlendikten sonra bu yiyeceklerin tüketimi sınırlanabilir veya tamamen kesilebilir.
FODMAP diyetinde dikkat edilmesi gereken bazı besin grupları vardır. İlk olarak oligosakkaritler denen karbonhidratlar yer alır. Bu grupta bulunan soğan, sarımsak, pırasa ve baklagiller gibi yiyeceklerden uzak durmak önemlidir. İkinci olarak disakkaritler denen laktoz içeren yiyecekler sınırlanmalıdır. Süt ve süt ürünleri bu gruba dahildir. Bunun yanı sıra monosakkaritler olan fruktoz da dikkat edilmesi gereken bir karbonhidrattır ve meyvelerde bulunur. Özellikle elma, armut ve şeftali gibi meyveler fruktoz içerdiği için sınırlanmalıdır. Son olarak poliol adı verilen şeker alkolleri de FODMAP diyetinde kısıtlanmalıdır. Bu grupda bulunan meyveler (karpuz, kayısı), şekerli sakızlar ve yapay tatlandırıcılar poliol içerdiği için tüketilmemelidir.
FODMAP diyetine uygun olarak beslenmek için bazı alternatifler tercih edilebilir. Örneğin, soğan yerine yeşil soğan veya pırasa kullanılabilir. Laktoz intoleransına sahip olanlar ise laktozsuz süt ve süt ürünleri tüketebilirler. Meyve olarak ise fruktoz oranları daha düşük olan muz veya çilek tercih edilebilir.
FODMAP diyetinin faydalarından biri de kişiye özel bir yaklaşım sunmasıdır. Her bireyin sindirim sistemi farklı çalışabilir ve farklı yiyeceklere tepki verebilir. Bu nedenle kişiye özel bir FODMAP listesi oluşturulması önemlidir. Bir besinin herkes tarafından toleranslı olması mümkün olmayabilir.
FODMAP diyetinin yan etkileri de göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle FODMAP'ların tamamen kesildiği ilk dönemde lif eksikliği ortaya çıkabilir ve bu da kabızlık gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle lif açısından zengin gıdaların düzenli olarak tüketilmesi önemlidir.
09.12.2023 12:52 tarihinde Sevgi Özgül Kartal tarafından yazıldı.