Diyet yaparken tatlandırıcıların kullanımı son yıllarda oldukça yaygın hale gelmiştir. Tatlandırıcılar, düşük kalori içermeleri ve şeker yerine geçebilmeleri nedeniyle birçok kişi tarafından tercih edilmektedir. Ancak, tatlandırıcıların sağlık açısından risk taşıyıp taşımadığı konusu hala tartışmalıdır.
Tatlandırıcılar, genellikle iki gruba ayrılır: doğal tatlandırıcılar ve yapay tatlandırıcılar. Doğal tatlandırıcılar bitkilerden elde edilen doğal bileşenlerdir ve en yaygın olarak kullanılanları stevia, eritritol ve ksilitoldür. Yapay tatlandırıcılar ise laboratuvar ortamında üretilen kimyasal maddelerdir ve aspartam, sakarin, sukraloz gibi markalarla bilinirler.
Diyette tatlandırıcılara olan ilginin artmasının nedeni, genellikle kilo verme çabalarıdır. Şeker içeren gıdaların kalorisi yüksektir ve kilo alımına neden olabilir. Bu nedenle, şeker yerine düşük kalorili ya da hiç kalori içermeyen tatlandırıcılara yönelmek kilo kontrolünde yardımcı olabilir.
Ancak, tatlandırıcıların sağlık açısından risk taşıyabileceği konusunda bazı endişeler vardır. İlk olarak, yapay tatlandırıcıların kansere yol açabileceği iddia edilmektedir. Özellikle aspartam bu konuda en çok tartışma yaratan tatlandırıcıdır. Ancak yapılan araştırmaların çoğu aspartamın güvenli olduğunu göstermektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), aspartamın güvenli olduğunu belirtmektedir.
Bununla birlikte, bazı çalışmalar yapay tatlandırıcılara karaciğer hasarı, obezite, diyabet gibi sorunlarla ilişkili olabileceğini öne sürmektedir. Ancak bu çalışmaların sonuçları henüz kesin değildir ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Doğal tatlandırıcılar ise genellikle daha sağlıklı olarak kabul edilir. Stevia bitkisinden elde edilen doğal bir tatlandırıcıdır ve diyabet hastalarının kullanımına da uygundur çünkü kan şekeri seviyelerini etkilemez. Eritritol ve ksilitol de doğal kaynaklıdır ancak aşırı tüketildiğinde sindirim sorunlarına neden olabilirler.
Tatlandırıcıların bir diğer endişe kaynağı ise iştah üzerindeki etkisidir. Bazı araştırmalar yapay tatlandırıcıların beyinde iştah regülasyonunu bozabileceğini göstermiştir. Yani, düşük kalorili bir içecek veya yiyecek tüketildiğinde beyin şeker beklentisiyle harekete geçer ancak gerçek şeker almadığında açlık hissi artar ve daha fazla yeme isteği ortaya çıkabilir.
Ayrıca, bazı insanlarda tatlı tadına sahip olan herhangi bir şeyin tüketilmesi kan şekeri seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Tatlandırıcılar bu durumu engellediği için diyabet hastalarının tercih ettiği ürünler olabilirler. Ancak bazı çalışmalar yapay tatlandırıcıların insülin direncini arttırabileceğini göstermektedir.
Tatlandırıcılara karşı duyarlılığı olan kişilerde baş ağrısı, mide bulantısı, cilt döküntüleri gibi yan etkiler görülebilir. Bu nedenle herkesin vücut kimyasına farklı tepki verebileceği unutulmamalıdır.
22.01.2025 04:00 tarihinde Bilge Kaya tarafından yazıldı.