Günümüzde pek çok insanın başlıca sorunlarından biri şişmanlık. Hareketsiz yaşam tarzı, yanlış beslenme alışkanlıkları ve stres gibi faktörler şişmanlığın temel nedenleridir. Ancak, son yıllarda yapılan araştırmalar, dengesiz hormon seviyelerinin de şişmanlıkla ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu makalede, dengesiz hormonların şişmanlığa nasıl etki ettiğini ve bu durumun nasıl önüne geçilebileceğini inceleyeceğiz.
Şişmanlık, vücutta aşırı yağ birikimi olarak tanımlanabilir. Vücut kitle indeksi (VKİ) adı verilen bir ölçümle değerlendirilir ve VKİ 30'un üzerinde olan bireyler obez kabul edilir. Obezite, kalp hastalıkları, diyabet, yüksek tansiyon gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir ve yaşam kalitesini düşürebilir.
Dengesiz hormon seviyeleri ise vücudun normal işleyişini etkileyen bir durumdur. Hormonlar vücudumuzdaki pek çok işlevin düzenlenmesinde rol oynar. İştah kontrolünden enerji metabolizmasına kadar birçok sürece katılırlar. Eğer hormon seviyeleri dengesiz ise bu süreçler bozulabilir ve şişmanlık ortaya çıkabilir.
Birincil olarak, insülin hormonu şişmanlıkla ilişkilidir. İnsülin, pankreas tarafından salgılanan bir hormondur ve kan şekerinin düzenlenmesinde önemli rol oynar. Yüksek karbonhidrat içeren besinler tüketildiğinde kan şekerinde ani yükselmeler olur ve pankreas insülin salgılar. Fakat zamanla sürekli yüksek karbonhidrat alımı insülin direncine yol açabilir. İnsülin direnci olan kişilerde vücut daha fazla insülin üretmeye başlar ve bu durumda yağ depolama mekanizması tetiklenir.
Östrojen hormonu da şişmanlık üzerinde etkili olabilir. Kadınlarda östrojen hormonu düzeyleri erkeklere göre daha yüksektir. Östrojen eksikliği veya dengesizliği olan kadınlar genellikle kilo alma eğilimindedir. Özellikle menopoz döneminde östrojen seviyeleri düşer ve kadınların kilo almalarına neden olabilir.
Leptin hormonu da obezite ile ilişkilendirilen bir diğer hormondur. Leptin, yağ hücrelerinden salgılanan bir hormondur ve iştahın kontrolünde önemli rol oynar. Leptin direnci olan kişilerde beyin leptin sinyallerini algılayamaz ve bu durumda iştah artabilir.
Peki, dengesiz hormonların yarattığı şişmanlığı nasıl önleyebiliriz?
1- Sağlıklı beslenme: Dengeli ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek en önemli adımdır. Yüksek lifli gıdalar, tam tahıl ürünleri, taze meyve ve sebzelerle beslenmek hem tokluk hissini artırır hem de enerji metabolizmasını düzenler.
2- Düzenli egzersiz: Egzersiz yapmak sadece kilo vermek için değil aynı zamanda hormonal dengeyi sağlamak için de önemlidir. Aerobik egzersizler kalori yakımını artırırken aynı zamanda hormonal dengeyi de koruyabilir.
3- Stres yönetimi: Stres, kortizol adı verilen bir stres hormonunun salgılanmasına neden olur. Kortizol fazla miktarda salgılandığında iştah artabilir ve kilo alımına neden olabilir. Stres yönetimi teknikleri kullanmak stres seviyesini azaltarak hormonal dengeyi sağlayabilir.
4- Uyku düzeni: Yeterli uyku almak hormonal denge için oldukça önemlidir. Uykusuzluk leptin hormonunu azaltırken ghrelin adındaki açlık hormonunu artırarak iştahın artmasına neden olabilir.
5- Hormonal tedavi: Bazı durumlarda hormonal dengenin sağlanması için ilaç tedavisi gerekebilir. Bu nedenle doktorunuza danışarak uygun tedavi yöntemlerini araştırabilirsiniz.
26.01.2025 00:00 tarihinde Ebru Taşkın tarafından yazıldı.