Demir eksikliği, dünya genelinde en yaygın beslenme bozukluklarından biridir ve özellikle kadınlar ve çocuklar arasında sık görülür. Bu durum, demir mineralinin vücutta yeterli miktarda bulunmaması sonucunda ortaya çıkar. Demir, kırmızı kan hücrelerinin yapımında ve oksijen taşınmasında önemli bir rol oynar. Vücutta yeterli miktarda demir bulunmaması durumunda ise bir dizi belirti ve semptom ortaya çıkabilir.
Demir eksikliği belirtileri, kişiden kişiye değişebilir ve genellikle hafiften şiddetliye kadar değişen şekillerde ortaya çıkabilir. En yaygın belirti olan halsizlik ve yorgunluk hissi, günlük aktiviteleri etkileyebilir ve yaşam kalitesini düşürebilir. Demir eksikliği ayrıca soluk cilt, nefes darlığı, baş dönmesi, kalp çarpıntısı gibi semptomlara da neden olabilir. Diğer belirtiler arasında zayıf bağışıklık sistemi, saç dökülmesi, tırnakların kırılması ve dilin şişmesi yer alır.
Demir eksikliğinin nedenleri arasında yetersiz demir alımı, emilim sorunları, kan kaybı (örneğin adet dönemi veya gastrointestinal kanama) ve hamilelik gibi durumlar bulunur. Beslenme düzenindeki demirden zengin gıdaların tüketilmemesi veya demiri emmeyi zorlaştıran diğer besinlerle birlikte tüketilmesi de bu duruma katkıda bulunabilir.
Demir eksikliği tedavisi için ilk adım, demir seviyelerini kontrol etmek için bir doktora başvurmaktır. Doktor tarafından yapılan kan testleri ile demir seviyeleri belirlenebilir ve tedavi süreci buna göre planlanabilir. Demir eksikliği tedavisi genellikle demir takviyeleri veya demiri daha iyi emmesini sağlayan ilaçlarla yapılır. Bununla birlikte, beslenme düzenine de dikkat etmek önemlidir.
Demirden zengin besinler tüketerek bu mineralin eksikliğini önlemek veya tedavi etmek mümkündür. Demiri bol olan gıdalar arasında kırmızı et (özellikle karaciğer), kabuklu deniz ürünleri (midye, istridye), tavuk eti gibi hayvansal kaynaklar bulunur. Bitkisel kaynaklardan ise ıspanak, pazı, brokoli gibi yeşil yapraklı sebzeler; fasulye, nohut gibi baklagiller; tahıl ürünleri (tam buğday ekmeği, yulaf ezmesi); kuruyemişler (badem, fındık); kuru meyveler (kuru kayısı) gibi gıdalar zengin demir içerir.
Ancak demiri içeren besinler tüketildiğinde dikkat edilmesi gereken bazı faktörler vardır. Örneğin, bitkisel kaynaklı demiri hayvansal kaynaklı demire oranla daha az emilme eğilimindedir. Bunun nedeni bitkisel kaynaklarda bulunan fitatlar ve tanenlerdir. Fitatlar minerallerin emilimini engellerken; tanenler ise çay ve kahve gibi içeceklerde bulunan maddelerdir ve demir emilimini azaltabilirler.
Demirden zengin gıdaların yanında C vitamini açısından zengin besinleri tüketmek de önemlidir. C vitamini demiri emilimi artırır ve vücutta kullanılabilmesini kolaylaştırır. Portakal, mandalina, limon gibi turunçgiller; çilek, ahududu gibi meyveler; yeşil biber, brokoli gibi sebzeler C vitamini açısından zengindir.
05.01.2024 03:13 tarihinde Kadir Akın tarafından yazıldı.