Günümüzde sağlıklı beslenme ve özel diyetler oldukça popüler hale gelmiştir. Çölyak hastalığı da bu özel diyetlere ihtiyaç duyan bir rahatsızlık olarak karşımıza çıkmaktadır. Çölyak hastalığı, ince bağırsakta gluten adı verilen bir proteine karşı aşırı duyarlılık sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein türüdür.
Çölyak hastalarının bağışıklık sistemleri gluteni zararlı bir madde olarak algılar ve ince bağırsağındaki villus adı verilen yapıları tahrip eder. Bu durumda yiyeceklerin sindirilmesi ve besin maddelerinin emilimi bozulur. Bu nedenle, çölyak hastalarının glütensiz bir diyet uygulaması gerekmektedir.
Glütensiz diyet, gluten içeren yiyeceklerden tamamen kaçınmayı gerektirir. Bu yiyecekler arasında buğday, arpa, çavdar gibi tahıl ürünleri yer almaktadır. Bunun yanında bazı gıda katkı maddeleri de gluten içerebilir, bu yüzden etiket okuma alışkanlığı kazanmak önemlidir.
Peki, çölyak hastalarının hangi yiyecekleri tüketebileceğini ve hangilerinden uzak durması gerektiğini daha ayrıntılı olarak inceleyelim:
Gluten İçeren Yiyecekler:
- Buğday: Ekmek, makarna, börek, kek gibi ürünlerde yaygın olarak kullanılır.
- Arpa: Bira yapımında kullanılır ve bazı tahıl karışımlarında bulunabilir.
- Çavdar: Ekmek yapımında kullanılır.
- Bulgur: Bir tür tahıl olan bulgur da gluten içerir.
Glütensiz Yiyecekler:
- Pirinç: Glütensiz bir tahıl olan pirinç, birçok şekilde kullanılabilir.
- Mısır: Mısır unu veya nişasta şeklinde glütensiz alternatif sunar.
- Patates: Patates nişastası veya unu genellikle glütensiz alternatif olarak kullanılır.
- Quinoa: Son yıllarda popüler hale gelen quinoa da glütensiz bir tahıl seçeneği olarak tercih edilebilir.
- Yulaf: Doğal olarak glütensiz olan yulaf ezmesi veya unu da glütensiz diyet için uygun seçeneklerdir.
Glüten içermeyen doğal gıdaların yanında marketlerde artık birçok glütensiz ürün de bulunmaktadır. Glütensiz ekmek, makarna, bisküvi gibi ürünler çeşitli markalar tarafından üretilmektedir. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, bu tür ürünlerin içeriğinde başka zararlı bileşenler olabileceği gerçeğidir. Etiket okumak ve güvenilir markaların ürünlerini tercih etmek önemlidir.
Çölyak hastalarının sadece evde değil dışarıda da dikkatli olması gerekmektedir. Restoranlarda yemek yerken ya da misafirlikteyken gluten içeren yiyeceklerden kaçınmak zor olabilir. Bu nedenle önceden restoran menülerini incelemek veya özellikle glütensiz yiyecek sunan restoranları tercih etmek önemlidir. Misafirlikte ise ev sahibine çölyak hastası olduğunuzu bildirmek ve ona uygun yiyecek talep etmek önemlidir.
Glütensiz diyet uygulamak sadece çölyak hastalarının sağlığı için önemlidir. Çünkü çölyak hastalarında glutene maruz kalmak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. İnce bağırsaktaki hasar nedeniyle besin emilimi bozulur ve anemi (kansızlık), vitamin eksiklikleri gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bunun yanında osteoporoz (kemik erimesi) gibi uzun vadeli komplikasyonlar da meydana gelebilir.
16.01.2024 00:39 tarihinde Cihan Kadir Eren tarafından yazıldı.