Günümüzde giderek artan bir sağlık sorunu olan çölyak hastalığı, özellikle glutene duyarlı bireyler için büyük bir zorluk oluşturmaktadır. Çölyak hastalığı, bağırsaklarda gluten adı verilen proteinlere karşı oluşan bir immün reaksiyon sonucunda ortaya çıkar. Bu durum, ince bağırsağın iç yüzeyinde hasara neden olur ve sindirim sisteminin doğru şekilde çalışmasını engeller. Bu yazıda, çölyak hastalığının nedenleri, belirtileri ve glutensiz beslenme yöntemleri hakkında ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.
Çölyak hastalığı, genetik yatkınlıkla ilişkili bir otoimmün hastalıktır. Yani, vücut bağışıklık sistemi yanlışlıkla gluteni yabancı bir madde olarak algılar ve saldırır. Bu saldırı sonucunda ince bağırsakta yer alan villus adı verilen emici yapılar hasar görür ve besinlerin emilimi bozulur. Çölyak hastalığına yol açabilen başlıca genetik faktör HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 olarak bilinen genlerdir.
Çölyak hastalığının belirtileri her bireyde farklılık gösterebilir ve bazen hafif, bazen de şiddetli olabilir. En yaygın belirti ishal, karın ağrısı, şişkinlik, kilo kaybı ve vitamin eksiklikleridir. Çocuklarda büyüme geriliği, kabızlık ve iştahsızlık da sıkça görülen belirtiler arasındadır. Bazı çölyak hastalarında ise hiçbir semptom görülmeyebilir ve bu durum tanının gecikmesine yol açabilir.
Çölyak hastalığı teşhisi için yapılması gereken en önemli testlerden biri kan testidir. Kan testi ile antikor düzeyleri ölçülür ve çölyak hastalığına işaret eden antikorlar tespit edilebilir. Bunun yanında ince bağırsaktan alınan biyopsi de tanı için kullanılabilir. Biyopsi ile villus hasarı incelenir ve çölyak hastalığının varlığı kesinleştirilebilir.
Çölyak hastalarının tek tedavisi ömür boyu süren glutensiz bir diyet uygulamaktır. Glutensiz diyet, tamamen gluten içeren tahıl ürünlerinin (buğday, arpa, çavdar) tüketiminin kesilmesini gerektirir. Gluten içeren yiyeceklerin yerine ise glütensiz tahıl ürünleri (pirinç, mısır), sebzeler, meyveler, etler ve süt ürünleri gibi sağlıklı besinler tercih edilmelidir.
Glutensiz beslenme yöntemleriyle ilgili olarak dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. İlk olarak glutensiz ürünlerin etiketlerini dikkatlice okumak çok önemlidir. Bazı gıda maddelerinde gizli gluten bulunabilir ve bu da çölyak hastalarına zarar verebilir. Ayrıca evde hazırlanan yemeklerde de dikkatli olunmalı ve gluten içeren malzemelerden kaçınılmalıdır.
Glutensiz beslenmenin zorluğu nedeniyle bazen çölyak hastalarının sosyal hayatları etkilenebilir. Özellikle restoranlarda veya davetlerde uygun yiyecek bulmak zor olabilir. Ancak son yıllarda glutensiz diyet trend olduğu için pek çok restoran ve market glütensiz ürünleri sunmaya başlamıştır.
Ayrıca internet üzerinden de glütensiz ürünlere ulaşmak mümkündür. Birçok glütensiz ürün markası online alışveriş imkanı sunarak çeşitli yiyecekleri kapınıza kadar getirebilir. Bu sayede çölyak hastalarının beslenme ihtiyaçları daha kolay karşılanabilir.
01.12.2023 14:39 tarihinde Murat Muhammed Erol tarafından yazıldı.