Çölyak Hastalığı ve Glutensiz Beslenme: Tüm Sorularınızın Yanıtı
Günümüzde birçok insan, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için beslenme alışkanlıklarına dikkat etmektedir. Bu beslenme alışkanlıklarının arasında glutensiz beslenme de yer almaktadır. Çölyak hastalığı olan bireylerin yanı sıra, gluten intoleransı veya hassasiyeti olan kişiler de bu tür bir beslenmeyi tercih etmektedir. Peki, çölyak hastalığı nedir? Glutensiz beslenme nasıl uygulanmalıdır? İşte tüm bu soruların yanıtları...
Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluten adı verilen bir proteine karşı aşırı reaksiyon göstermesi sonucunda ortaya çıkar. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıl ürünlerinde bulunan bir proteindir. Çölyak hastalarının bağışıklık sistemi gluteni zararlı bir maddeymiş gibi algılar ve ince bağırsağındaki villus denilen yapıları tahrip eder. Bu da sindirim sistemi sorunlarına, emilim bozukluklarına ve diğer sağlık problemlerine yol açar.
Çölyak hastalığının belirtileri her bireyde farklılık gösterebilir. Bazı kişilerde karın ağrısı, şişkinlik, ishal ve kilo kaybı gibi sindirim sistemi sorunları görülürken, bazıları ise halsizlik, demir eksikliği anemisi, kemik erimesi gibi belirtilerle karşılaşabilir. Bu belirtiler genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar; ancak yetişkinlerde de teşhis edilebilir.
Çölyak hastalığının kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik faktörler ve çevresel etmenlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Ayrıca bazı otoimmün hastalıklarla da ilişkili olduğu bilinmektedir. Hastalığın teşhisi için kan testleri ve biyopsi gibi yöntemler kullanılır.
Çölyak hastalığı olan bireylerin tek tedavisi ömür boyu sürecek olan glutensiz bir diyet uygulamasıdır. Glutensiz diyet, gluten içeren yiyeceklerin tamamen kesilmesini gerektirir. Bu yiyecekler arasında ekmek, makarna, kek, bisküvi gibi buğday ürünleri ile arpa ve çavdar içeren gıdalar bulunur. Bunun yanı sıra malt sirkesi, soslar, salata sosları gibi hazır gıdalarda da gluten bulunabilir; bu nedenle etiket okumak çok önemlidir.
Glutensiz beslenme sadece çölyak hastalarına özgü değildir. Gluten intoleransı veya hassasiyeti olan kişiler de glutenden uzak durmalıdır. Gluten intoleransında vücutta herhangi bir hasar meydana gelmezken; hassasiyet durumunda belirtiler daha hafif olabilir. Her iki durumda da glutensiz beslenme ile belirtilerin azaltılması veya tamamen ortadan kaldırılması mümkündür.
Glutensiz beslenme nasıl uygulanmalıdır? Öncelikle gluten içeren yiyecekleri tespit etmek gerekmektedir. Bunun için etiket okuma alışkanlığı kazanmak büyük önem taşır. Günümüzde birçok markette glutensiz ürünler bulunmaktadır; ancak doğal olarak glutensiz olan sebze, meyve, pirinç, mısır ve patates gibi gıdalar da tercih edilebilir.
Glutensiz beslenme planlaması yapılırken protein kaynaklarına dikkat etmek önemlidir. Et, balık, yumurta ve baklagiller gibi protein açısından zengin gıdalar tüketilmelidir. Aynı zamanda lifli gıdaların da bol miktarda tüketilmesi sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olacaktır.
Glutensiz beslenme uygulayan bireylerin dikkat etmeleri gereken noktalardan biri de izole edici olarak kullanılabilen gluten içermeyen un alternatifleri kullanmaktır. Pirinç unu, mısır unu veya badem unu gibi alternatifleri deneyebilirsiniz.
20.02.2024 17:39 tarihinde Mert Çelik tarafından yazıldı.