Günümüzde birçok insanın karşılaştığı sağlık sorunlarından biri de çölyak hastalığıdır. Bu hastalık, ömür boyu süren ve glüten içeren yiyeceklerin tüketilmesiyle ortaya çıkan bağışıklık sistemi bozukluğudur. Çölyak hastalığı olan bireylerin glütensiz bir diyet uygulamaları gerekmektedir. Bu yazıda, çölyak hastalığının ne olduğu ve glütensiz beslenme önerileri üzerinde duracağız.
Çölyak hastalığı, ince bağırsakta yer alan ve emilimi sağlayan villus adı verilen yapıların tahrip olması sonucu ortaya çıkar. Bu tahribat, glüten adı verilen proteinin vücut tarafından tolere edilememesi sonucunda gerçekleşir. Glüten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir.
Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ancak en yaygın belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kilo kaybı, vitamin eksiklikleri ve anemi bulunmaktadır. Çölyak hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir ancak genellikle çocukluk döneminde teşhis edilir. Hastalığın kesin nedeni bilinmemektedir ancak genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.
Çölyak hastalarının tek tedavi seçeneği glütensiz bir diyet uygulamaktır. Glütensiz diyet, glüten içeren buğday, arpa ve çavdar gibi tahılların tüketilmemesini gerektirir. Bunun yanı sıra bazı yiyeceklerde gizli olarak bulunan glütenin de dikkate alınması önemlidir. Glütensiz beslenme için aşağıdaki önerilere uyulmalıdır:
1. Glütensiz tahıllar tercih edilmelidir: Glütensiz tahıl alternatifleri arasında pirinç, mısır, quinoa ve darı bulunur. Bu tahıllar çeşitli şekillerde pişirilebilir ve kullanılabilir.
2. Doğal gıdalar tercih edilmelidir: Paketlenmiş gıdalarda glüten içeren bileşenler bulunabilir. Bu nedenle doğal gıdalar tercih edilmeli ve paketli ürünlerin etiketleri dikkatlice okunmalıdır.
3. Dikkatli soslar kullanılmalıdır: Bazı soslar ve baharatlar glüten içerebilir. Hazır soslar yerine ev yapımı soslar tercih edilmeli veya sosların içeriği kontrol edilmelidir.
4. Kontaminasyondan kaçınılmalıdır: Çölyak hastalarının glütenden uzak durmalarına rağmen kontaminasyon riski vardır. Mutfak ekipmanları iyi temizlenmeli, aynı yüzey üzerinde glütenli ve glütensiz yiyecekler hazırlanmamalıdır.
5. İyi planlama yapılmalıdır: Çölyak hastalarının evden dışarıda yemek yeme durumunda daha dikkatli olmaları gerekmektedir. Restoranlarda veya davetlerde önceden menüler kontrol edilmeli veya evden yiyecek götürülerek sorun yaşanması engellenmelidir.
6. Vitamin takviyeleri alınmalıdır: Çölyak hastalarının ince bağırsağında villus tahribatına bağlı olarak vitamin eksiklikleri ortaya çıkabilir. Bu nedenle doktor tarafından tavsiye edilen vitamin takviyelerinin düzenli olarak alınması önemlidir.
7. Gluten hassasiyetine dikkat edilmelidir: Bazı çölyak hastalarında gluten hassasiyeti de görülebilir. Bu nedenle bazen glutensiz olarak kabul edilen yiyecekler bile sorun yaratabilir. Gluten hassasiyetine sahip olanlar için doktor kontrolünde bir diyet planlaması yapılmalıdır.
24.12.2023 16:26 tarihinde Zeynep Kara Yıldız tarafından yazıldı.