Çölyak Hastalığı Olanlar Nasıl Beslenmelidir? Gluten İçeren Yiyecekler Neden Zararlıdır?
Çölyak hastalığı, bağırsaklarda gluten adı verilen bir proteinin sindirilememesi sonucu ortaya çıkan kronik bir rahatsızlıktır. Bu hastalık, genetik yatkınlıkla ilişkilidir ve gluten içeren yiyeceklerin tüketildiği durumlarda bağırsaklarda ciddi hasarlara yol açar. Bu nedenle, çölyak hastalarının gluten içermeyen bir diyet uygulaması gerekmektedir.
Çölyak hastalığında glutenin zararlı etkileri, ince bağırsağın iç yüzeyinde bulunan villus adı verilen kıvrımları etkileyerek besin emilimini bozar. Gluten tüketildiğinde bağışıklık sistemi, bu proteinin varlığını bir tehdit olarak algılar ve ince bağırsağı korumak için saldırır. Bu saldırı sonucunda villuslar zarar görür ve besin emilimi engellenir. Uzun vadede bu durum, beslenme yetersizlikleri, zayıf büyüme ve kilo kaybına yol açabilir.
Çölyak hastalarının beslenmesinde gluten içeren yiyeceklerden uzak durmak büyük önem taşımaktadır. Gluten içeren yiyecekler arasında buğday, arpa, çavdar ve bazı yulaf türleri bulunur. Bu tahıl ürünleri çölyak hastalarında ciddi yan etkilere neden olabilir. Çölyak hastalarının tüketmemesi gereken diğer gıda maddeleri ise şunlardır:
1. Ekmek ve unlu mamuller: Normal ekmeklerde kullanılan buğday unu yerine glütensiz unlar veya alternatif tahıllardan yapılan ekmekler tercih edilmelidir.
2. Makarna ve erişte: Glütensiz makarna ve erişte çeşitleri marketlerde kolaylıkla bulunabilir.
3. Bisküvi ve kek: Çoğu bisküvi ve kek tarifinde kullanılan buğday unu yerine glütensiz un kullanarak evde yapılabilir veya marketlerden hazır olarak satın alınabilir.
4. Kuru baklagiller: Bazı kuru baklagiller doğal olarak gluten içermezken, bazıları işleme sırasında kontaminasyon riskine karşı dikkatli seçilmelidir.
5. Soslar ve hazır gıdalar: Hazır sosların içeriğinde genellikle maltodextrin gibi gluten içerebilecek bileşenler bulunabilir. Glütensiz ürünler tercih edilmeli veya evde yapılmalıdır.
Gluten içermeyen alternatif gıda maddeleri ise şunlardır:
1. Pirinç: Pirinç glütensiz bir tahıl olup, pirinç unu da kullanılabilir.
2. Mısır: Mısır unu veya nişasta glütensizdir ve birçok farklı tarifte kullanılabilir.
3. Patates: Patates nişastası glütensizdir ve farklı pişirme yöntemleriyle lezzetli yemekler yapılabilir.
4. Quinoa: Quinoa tam bir protein kaynağıdır ve glütensizdir.
5. Yerfıstığı: Yerfıstığı glütensiz bir kuruyemiştir ve atıştırmalık olarak tüketilebilir.
Gluten içeren yiyeceklerin zararlı etkileri sadece çölyak hastalarında ortaya çıkmaz; aynı zamanda glutene duyarlı olan kişilerde de benzer problemlere yol açabilir. Bu nedenle gluten intoleransına sahip olan kişiler de gluten içermeyen bir diyet uygulamalıdır.
24.02.2024 12:52 tarihinde Bilge Kaya tarafından yazıldı.