Günümüzde çölyak hastalığı, giderek artan bir şekilde toplumda görülen bir sorun haline gelmiştir. Çölyak hastalığı, glüten adı verilen bir proteinin vücuda zarar vermesi sonucu ortaya çıkan bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Glüten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir ve bu protein, çölyak hastalarının bağırsaklarında hasara yol açar. Bu nedenle, çölyak hastalığı olan kişiler için gluten içermeyen diyetler oldukça önemlidir.
Çölyak hastalığı olan kişilerin vücutları, glütene karşı aşırı duyarlıdır ve glüten tüketimi bağırsaklarda iltihaplanma ve hasara neden olur. Bu durum, sindirim sisteminde emilim sorunlarına yol açar ve sindirilemeyen besin maddeleri vücutta birikerek çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu yüzden, çölyak hastalığı olan kişilerin yaşam boyu glütenden uzak durmaları gerekmektedir.
Glütensiz diyetler, glütenden uzak durmayı hedefleyen diyet programlarıdır. Bu diyetlerde glüten içeren besinlerden uzak durulur ve glütensiz alternatifler tercih edilir. Glütensiz diyetler, çölyak hastalarının sağlıklı bir şekilde beslenmelerini sağlamaya yardımcı olurken aynı zamanda belirtileri hafifletmek veya ortadan kaldırmak için de kullanılır.
Glütensiz diyetlere uyum sağlamak için ilk adım, glütenden zengin tahıllardan uzak durmak ve glütensiz tahıl alternatifleri kullanmaktır. Buğday yerine pirinç, mısır veya patates gibi glütensiz tahıllar tercih edilebilir. Ayrıca, glütensiz unlar da kullanılabilir. Glütensiz unlar arasında pirinç unu, mısır unu, patates unu ve amarant unu gibi seçenekler bulunur.
Glütensiz diyetlerde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise işlenmiş gıdaların etiketlerini kontrol etmektir. Birçok işlenmiş gıda ürününde gizli olarak gluten içerebilecek bileşenler bulunabilir. Bu yüzden, çölyak hastalarının etiketleri dikkatlice okuması gerekmektedir. Etikette "glutensiz" veya "gluten içermez" ibaresi bulunan ürünler tercih edilmelidir.
Glütensiz diyetlerde temel besin gruplarının yanı sıra vitamin ve mineral ihtiyaçlarına da dikkat edilmelidir. Glutensiz tahıl alternatifleri genellikle lif bakımından düşük olduğundan dolayı lif alımınızın yeterli olduğundan emin olmanız önemlidir. Bunun için sebzeler, meyveler ve fasulye gibi lifli gıdalar tüketebilirsiniz.
Ayrıca, B vitamini eksikliği de yaygın bir sorundur çünkü bu vitamin genellikle tahıl ürünlerinde bulunur. B vitamini eksikliği sinirlilik hali, yorgunluk ve anemi gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu yüzden çölyak hastalarının B vitamini takviyeleri alması önerilir.
Protein kaynakları da önemlidir ve et, balık veya tavuk gibi doğal protein kaynakları tercih edilmelidir. Ayrıca soya fasulyesi ve mercimek gibi bitkisel protein kaynakları da kullanılabilir.
Glütensiz diyetlere uyum sağlamak başlangıçta zor olabilir ancak zamanla daha kolay hale gelmektedir. Alışveriş yaparken etiketleri okumaya alışmak önemlidir ve restoranlarda yemek siparişi verirken de glutensiz seçenekleri sormaktan çekinmemelisiniz.
08.01.2025 23:00 tarihinde Ceren Aydın tarafından yazıldı.