Çölyak hastalığı, gluten adı verilen bir proteinin tüketildiğinde ince bağırsağın zarar görmesiyle ortaya çıkan bir bağırsak hastalığıdır. Bağışıklık sistemi gluteni yabancı bir madde olarak algılar ve bu durumda ince bağırsağın iç yüzeyini kaplayan villus adı verilen yapılar tahrip olur. Bu da besinlerin emilimini engeller ve sindirim sorunlarına neden olur. Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığa sahip bireylerde ortaya çıkma eğilimi gösterir ve kalıcı bir durumdur.
Çölyak hastalığının en yaygın belirtisi karın ağrısı, şişkinlik, gaz gibi sindirim sorunlarıdır. Bununla birlikte, her bireyde belirtiler farklılık gösterebilir ve bazen başka sağlık sorunlarıyla karıştırılabilir. Bazı yaygın belirtiler şunlardır:
1. Karın ağrısı: Özellikle gluten tüketildikten sonra karın ağrısı yaşanabilir. Bu ağrı genellikle hafif veya orta şiddette olabilir.
2. Şişkinlik: Gluten tüketimi sonrasında şişkinlik hissi oluşabilir. Bu da giysilerin sıkması veya rahatsızlık hissi yaratır.
3. Gaz: Çölyak hastalarında gaz problemleri sıkça görülür. Glutenli gıdalar tüketildiğinde bağırsaklarda gaz birikimi artar ve bunun sonucunda gaz çıkarma ihtiyacı ortaya çıkar.
4. İshal: Gluten tüketimi bağırsak hareketlerini artırabilir ve ishale yol açabilir. İshal bazen kanlı olabilir ve sürekli tekrarlayabilir.
5. Kabızlık: Bazı çölyak hastalarında ise tam tersi olarak kabızlık sorunu yaşanabilir.
6. Yorgunluk ve halsizlik: Sindirim sorunları nedeniyle besinlerin emilememesi enerji kaybına neden olur ve bu da yorgunluk hissiyle sonuçlanır.
7. Cilt problemleri: Çölyak hastalarında dermatit herpetiformis adı verilen döküntüler görülebilir. Bu döküntüler kaşıntılı, kırmızı kabarcıklar şeklinde olup genellikle dirseklerde, dizlerde, saç derisinde ve kalçalarda ortaya çıkar.
8. Anemi: Bağırsaktaki hasar nedeniyle demir eksikliği anemisi gelişebilir.
9. Kilo kaybı: Besinlerin emilememesi kilo kaybına yol açabilir.
10. Kemik erimesi: Kalsiyum emiliminin bozulması nedeniyle kemik sağlığı etkilenebilir ve osteoporoz riski artabilir.
Bu belirtilerin yanında bazı çölyak hastalarında depresyon, anksiyete, baş ağrısı, odaklanma güçlüğü gibi semptomlar da görülebilir. Ancak unutulmaması gereken nokta, her bireyde belirti şiddeti ve tipinin farklılık gösterebileceğidir.
Çölyak hastalığının tanısı için öncelikle doktor tarafından detaylı bir anamnez alınır ve fizik muayene yapılır. Daha sonra kan testleri yapılır ve ince bağırsaktan bir doku parçasının alındığı endoskopi yöntemi uygulanarak teşhis kesinleştirilir.
Tedavi olarak tek etkili yöntem gluten içeren gıdalardan tamamen uzak durmaktır. Bu durumu sağlamak için diyetisyen desteği almak önemlidir. Gluten içeren buğday, arpa ve çavdar gibi gıdalar yerine mısır, pirinç, patates gibi glutensiz tahıl ürünleri tercih edilmelidir. Ayrıca dikkatli olunmalı ve hazır gıdalarda gizli gluten içeren maddeler kontrol edilmelidir.
31.03.2024 06:52 tarihinde Şeyma Ata tarafından yazıldı.