Çölyak hastalığı, bağırsaklarda bulunan ince bağırsağın gluten adı verilen bir protein karışımına karşı aşırı duyarlılık göstermesi sonucunda ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Gluten içeren gıdalar tüketildiğinde, bağırsaklarda hasara yol açarak sindirim sistemi sorunlarına ve besin emilimine engel olur. Bu nedenle çölyak hastalarının gluten içeren yiyecekleri tüketmemeleri gerekmektedir.
Çölyak hastalarının beslenme düzenlerini gluten içermeyen gıdalarla sürdürmeleri önemlidir. Bu yazıda çölyak hastalığı olan bireylere önerilen beslenme yöntemleri hakkında detaylı bilgiler vereceğiz.
Gluten içeren gıdalardan uzak durmak
Çölyak hastalarının en önemli görevi gluten içeren gıdalardan uzak durmaktır. Gluten, buğday, arpa, çavdar gibi tahıl ürünlerinde yaygın olarak bulunur. Bu nedenle bu tahıl ürünlerinin tüketilmemesi gerekmektedir. Çölyak hastalarının dikkat etmesi gereken bazı yiyecekler şunlardır:
- Ekmek, makarna, börek gibi buğday unu ile yapılan ürünler
- Arpa ve arpa maltından yapılan ürünler
- Yulafın kontaminasyon riskine karşı dikkatli kullanılması gerekmektedir (gluten içermeyen yulaflar tercih edilmelidir)
- Bisküvi, kek, kurabiye gibi şekerlemeler (gluten içermeyen alternatifleri tercih edilmelidir)
- Hazır soslar ve sos karışımları (glutensiz olanlar tercih edilmelidir)
- Konserve yiyeceklerdeki katkı maddeleri (gluten içerip içermediği kontrol edilmelidir)
Glutensiz besinler tüketmek
Çölyak hastalarının beslenme düzeninde glutensiz besinlere yer vermesi çok önemlidir. Glutensiz besinler doğal olarak glutensiz olan tahıl türleri ve bu tahıl türlerinden yapılan ürünleri içerir. Buğday yerine pirinç, mısır, patates ve yulaf gibi tahıl çeşitleri tercih edilmelidir.
Glutensiz besin seçenekleri şunları içerebilir:
- Glutensiz unlar: Pirinç unu, mısır unu, patates unu gibi alternatif unlar kullanılabilir.
- Tam tahıl ürünleri: Tam tahıl pirinci ve tam tahıl mısır gibi glutensiz tam tahıl ürünleri tüketilebilir.
- Sebzeler: Tüm sebzeler doğal olarak glutensizdir ve çölyak hastalarının bolca sebze tüketmesi önemlidir.
- Meyveler: Taze meyveler de glutensizdir ve sağlıklı bir atıştırmalık seçeneği olabilir.
- Et, balık ve yumurta: Protein kaynakları olarak et, balık ve yumurtadan faydalanabilirsiniz.
- Süt ve süt ürünleri: Süt, yoğurt ve peynir gibi glutensiz süt ürünleri tüketebilirsiniz.
Etiket okuma alışkanlığı kazanmak
Çölyak hastalarının güvenle tüketeceği gıdaların etiketini okumak önemlidir. Gluten içeren gıdalar genellikle etiket üzerinde belirtilmiştir. Etiket okuma alışkanlığı kazanarak gluten içeren gıdaların listesini ezberlemeniz size büyük bir kolaylık sağlayacaktır.
Gluten içermeyen bir ürün satın almak için aşağıdaki etiket bilgilerine dikkat etmelisiniz:
- "Glutensiz" veya "gluten-free" ibaresinin olduğu ürünler
- Üründe buğday, arpa veya çavdar bulunmadığını belirtmek
- Üretim sürecinde gluten kontaminasyonu riskinin olmadığını belirtmek
Bunu yanında bazı üreticiler “İçeriği glutenden arındırılmış” ya da “Glutensiz hammadde kullanılıyor” gibi ifadeler kullanarak da ürettikleri ürünlerin güvenli olduğunu belirtmektedir.
Dikkat edilmesi gereken diğer noktalar
Çölyak hastalarının dikkat etmesi gereken diğer noktalar şunlardır:
1. Restoranlarda dikkatli olunmalı ve önceden araştırma yapılmalıdır. Glutensiz menüler sunan restoranları tercih etmek önemlidir.
2. Evde hazırlanan yemeklerde mümkün olduğunca doğal malzemeler kullanmak daha güvenlidir.
3. Kontaminasyon riskine karşı dikkatli olunmalıdır. Aynı bıçak veya kesme tahtası ile glutenli ve glutesiz yiyecekleri kesmek kontaminasyona neden olabilir.
4. Besleyici değeri yüksek olan glutensiz besinleri tercih etmek önemlidir. Bunun için tam tahıl pirinci, quinoa, amaranth gibi alternatifler kullanabilirsiniz.
24.01.2024 00:52 tarihinde İpek Yılmaz tarafından yazıldı.