Çölyak hastalığı, bağırsaklarda gluten adı verilen proteinin sindirilememesi veya tolere edilememesi sonucunda ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalıkta, glüten tüketimi bağırsaklarda hasara neden olur ve besinlerin emilimini engeller. Çölyak hastalarının hayatlarını sürdürebilmeleri için gluten içeren besinlerden kaçınmaları önemlidir. Peki, çölyak hastaları hangi besinlerden uzak durmalı? İşte çölyak hastalığı ve beslenmeyle ilgili önemli bilgiler.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığa sahip kişilerde ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalıkta, gluten adı verilen protein bağırsaklarda hasar oluşturur ve ince bağırsağın iç yüzeyini tahrip eder. Bu nedenle, besinlerin emilimi bozulur ve birçok farklı sağlık sorunu ortaya çıkabilir.
Gluten İçeren Besinler Nelerdir?
Gluten, buğday, arpa, çavdar gibi tahıl türlerinde bulunan bir proteindir. Dolayısıyla, bu tahıl türleri ve bu tahıllardan yapılan ürünler gluten içermektedir. Çölyak hastalarının dikkat etmesi gereken başlıca besin grupları şunlardır:
1. Buğday: Ekmek, makarna, börek gibi buğday unundan yapılan ürünler gluten içerir ve çölyak hastaları tarafından tüketilmemelidir.
2. Arpa: Arpa maltı, arpa unu gibi ürünler de gluten içerir ve çölyak hastalarının diyetinden uzak tutulmalıdır.
3. Çavdar: Çavdar ekmeği ve diğer çavdar bazlı ürünler de gluten içeren yiyeceklerdir.
4. Yulaf: Yulaf doğası gereği gluten içermez ancak kontaminasyon riski nedeniyle bazı çölyak hastalarının hassasiyet gösterebileceği bir tahıl olarak kabul edilir.
Gluten İçermeyen Besinler Nelerdir?
Çölyak hastalarının tüketebilecekleri güvenli gıda grupları da mevcuttur. Gluten içermeyen besinler şunlardır:
1. Glutensiz Tahıllar: Pirinç, mısır, quinoa gibi glutensiz tahıl türleri güvenle tüketilebilir.
2. Patates: Patates ve patates unu da glütensiz bir seçenektir.
3. Baklagiller: Mercimek, nohut, fasulye gibi baklagiller glütensiz alternatiflerdir.
4. Meyve ve Sebzeler: Taze meyve ve sebzeler doğal olarak glutensizdir.
5. Et ve Balık: Tüm et ve balık türleri de glütensizdir.
6. Süt Ürünleri: Süt, peynir, yoğurt gibi temel süt ürünleri de glütensizdir.
7. Yumurta: Yumurta da glütensiz bir protein kaynağıdır.
Etiket Okuma Önemlidir
Çölyak hastalarının alışveriş yaparken dikkat etmeleri gereken en önemli noktalardan biri etiket okumaktır. Maalesef bazen ambalajların üzerinde gluten içeriğiyle ilgili bilgiler eksik veya belirsiz olabilir. Bu nedenle etiket okuma alışkanlığı kazanmak önemlidir.
Glutensiz Ürün Alternatifleri
Son yıllarda çölyak hastalarına yönelik olarak glutensiz ürün alternatifleri artmıştır. Glutensiz unlar (pirinç unu, mısır unu), glutensiz ekmekler, makarnalar ve bisküviler gibi birçok farklı ürün bulunmaktadır. Bu ürünleri tercih ederken ambalaj üzerindeki "glutensiz" ibaresine dikkat etmek önemlidir.
Evde Hazırlıklar
Çölyak hastalarının evde yemek yaparken de dikkatli olmaları gerekmektedir. Özellikle aynı mutfak eşyalarını kullanmak (örneğin aynı bıcakla normal ekmeği kesip ardından glutensiz ekmeği kesmek) kontaminasyon riskini artırabilir. Ayrıca aile bireyleri ile paylaşılan yüzeyler (örneğin tost makinesi) de temizlenmelidir.
Restoran Ziyaretleri
Restoran ziyaretleri çölyak hastaları için zorlu olabilir ancak bu durumda da bazı önlemler alınabilir:
1.Restoran seçimi: Glutensiz menüler sunan restoranları tercih etmek önemlidir.
2.Menü incelemesi: Restoran menülerini önceden inceleyerek potansiyel olarak gluten içeren yemekleri belirlemek mümkündür.
3.Sipariş verme: Garsona veya şefe özel diyet gereksinimlerini açıklamak önemlidir.
4.Kontaminasyon riski: Restoran mutfağında kontaminasyon riskinin olduğunu unutmamak gerekir.
07.02.2024 10:52 tarihinde Selin Arslan tarafından yazıldı.