Çölyak hastalığı, gluten adı verilen bir proteinin tüketildiğinde ince bağırsağın zarar görmesiyle ortaya çıkan bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Bu durumda, gluten tüketimiyle birlikte ince bağırsaktaki villus adı verilen yapılar hasar görür ve sindirim sistemi sağlıklı bir şekilde çalışamaz hale gelir. Bu nedenle çölyak hastalarının beslenme planında gluten içeren gıdalardan kaçınmaları hayati önem taşır.
Çölyak hastalarının beslenme planında dikkat etmeleri gereken en önemli nokta, gluten içeren gıdalardan uzak durmaktır. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunur. Bu nedenle çölyak hastalarının bu tahılları içeren yiyeceklerden kaçınması gerekir. Bunun yanı sıra, bazı hazır gıda ürünlerinde, soslarda ve ilaçlarda da gluten bulunabilir. Dolayısıyla çölyak hastalarının bu ürünleri tüketmeden önce mutlaka etiketleri okuması ve içerikleri hakkında bilgi sahibi olması önemlidir.
Çölyak hastalarının beslenme planında yer alması gereken sağlıklı ve doğal gıdalar bulunmaktadır. Öncelikle glütensiz tahıl alternatifleri tercih edilmelidir. Mısır, pirinç, darı gibi glütensiz tahıllar çölyak hastalarının güvenle tüketebileceği besinlerdir. Ayrıca patates, sebzeler, meyveler, et, balık ve süt ürünleri de çölyak hastalarının beslenme planında yer almalıdır.
Bununla birlikte, çölyak hastalarının dikkat etmesi gereken bir diğer nokta da kontaminasyondur. Kontaminasyon, glütensiz gıdaların gluten içeren gıdalarla temas etmesi sonucu oluşan bir durumdur. Bu nedenle çölyak hastalarının mutfak eşyalarını ve yemek pişirme alanlarını dikkatlice temizlemeleri ve ayrıştırma yapmaları önemlidir. Özellikle aynı tavada ya da aynı kesme tahtasında glütensiz ve glutenden zengin yiyecekleri hazırlamamaya özen göstermek gerekmektedir.
Gluten içermeyen ürünlerin kullanımına dikkat edilmesine rağmen bazen çeşitli sorunlar yaşanabilir. Çünkü bazen glütensiz olarak satılan ürünlerde bile kontaminasyon riski bulunabilir. Bu nedenle çölyak hastalarının güvendikleri markalardan alışveriş yapması ve güvenilir kaynaklardan bilgi almaları önemlidir.
Çölyak hastalarının beslenme planında lifli gıdaların yer alması da oldukça önemlidir. Lifli gıdalar bağırsak hareketlerini düzenler ve sindirim sistemini destekler. Tam tahıl alternatifleri olan mısır unu veya pirinç unu ile yapılan ekmekler veya glütensiz yulaf ezmesi gibi yiyecekler lif ihtiyacını karşılayabilir.
Ayrıca çölyak hastalarının D vitamini eksikliği riskine karşı dikkatli olmaları gerekmektedir. Çünkü D vitamini genellikle süt ürünlerinde bulunan bir vitamindir ve çoğu zaman süt ürünleri de laktoz intoleransına sahip olan çölyak hastalarının diyetinden çıkartılır. Bu nedenle D vitamini takviyesi almak veya güneş ışığından yararlanmak önemlidir.
Son olarak, çölyak hastalığı olan bireylerin sosyal ortamlarda da beslenme konusunda hassas davranmaları gerekmektedir. Restoranlarda veya davetlerde önceden bilgilendirme yaparak glütensiz seçenekler sunulmasını sağlamak önemlidir. Aynı zamanda arkadaşları veya aile bireyleriyle paylaşımlarda da gluten içermeyen gıdaların tercih edilmesine dikkat etmek gerekmektedir.
12.02.2024 05:52 tarihinde Sevgi Özgül Kartal tarafından yazıldı.