Çölyak hastalığı, bağırsaklardaki gluten adlı bir proteinin sindirilememesi sonucu ortaya çıkan bir sindirim sistemi bozukluğudur. Bu durum, çölyak hastalarının sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açar ve glutene maruz kaldıklarında bağırsaklarında tahrişe neden olur. Bu nedenle, çölyak hastalarının beslenme planları gluten içermeyen gıdalara odaklanmalıdır.
Çölyak hastalarının beslenme planları, gluten içeren buğday, arpa ve çavdar gibi tahıl ürünlerini kesinlikle dışlamalıdır. Bunun yanı sıra, bazı kişilerde yulaf da gluten içerdiği için sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, çölyak hastalarının yulafları da dikkatli bir şekilde seçmeleri gerekmektedir. Gluten içermeyen alternatif tahıl ürünleri arasında pirinç, mısır, patates ve quinoa bulunur.
Çölyak hastalarının beslenme planlarında temel olarak doğal, taze ve işlenmemiş gıdalar yer almalıdır. Bu tür gıdalar doğal olarak gluten içermezler ve çölyak hastalarına sağlıklı bir beslenme sunabilirler. Örneğin sebze ve meyveler, etler, balık ve deniz ürünleri, yumurtalar, süt ürünleri (glutensiz olduğu onaylanmış), baklagiller (nohut, mercimek vb.) çölyak hastalarının güvenli bir şekilde tüketebilecekleri gıdalardır.
Ancak çölyak hastalarının dikkate almaları gereken önemli bir nokta da glutenin farklı formlarda bulunabileceğidir. Bazı hazır soslar, salata sosları veya özellikle işlenmiş gıdalarda bile gluten bulunabilir. Bu nedenle etiketleri dikkatlice okumak ve gluten içermeyen ürünleri seçmek son derece önemlidir.
Gluten içeren buğday unu yerine kullanabilecek alternatif unlar da çölyak hastalarının beslenme planlarında önemli bir yer tutar. Özellikle pirinç unu, mısır unu veya patates unu gibi glutensiz unlar tercih edilebilir. Bu unlar ile pişirilen ekmekler, kekler veya diğer hamur işleri de glütensiz bir şekilde tüketilebilir.
Bununla birlikte, çölyak hastalarının beslenme planlarında lif oranını arttırmaya da özen göstermeleri önemlidir. Lifli gıdalar bağırsak sağlığını destekleyerek sindirim sistemini düzenler ve kabızlık gibi problemleri engeller. Lifli gıda kaynakları arasında sebzeler (brokoli, havuç vb.), meyveler (elma, armut vb.), baklagiller (fasulye, nohut vb.) ve tam tahıl alternatifleri sayılabilir.
Ayrıca çölyak hastalarının D vitamini eksikliği riski de vardır. Bu nedenle güneş ışığından yeterli miktarda D vitamini almak önemlidir veya doktor tarafından takviye edilmesi gerekebilir.
Çölyak hastalarının beslenme planları aynı zamanda vitamin ve mineral eksikliklerini de telafi etmek için zenginleştirilmelidir. Glutensiz diyet genellikle bu tip eksikliklere yol açabilir. Bu nedenle doktor kontrolünde takviyeler almak veya glutensiz diyet programına uygun multivitamin kullanmak faydalı olabilir.
Son olarak, çölyak hastalığı olan bireylerin sosyal hayatlarında da bazen zorluk yaşadıkları bilinmektedir. Dışarıda yemek yeme veya davetlere katılma durumlarında glütensiz yiyecek seçeneklerinin bulunması her zaman mümkün olmayabilir. Bu durumlarda dikkatli olmak ve kendi yiyeceklerini yanlarında taşımak önemlidir.
Özetlemek gerekirse, çölyak hastalarının beslenme planları gluten içermeyen doğal ve taze gıdalara odaklanmalıdır. Gluten içeren tahıl ürünleri kesinlikle dışlanmalı ve yerine pirinç, mısır gibi glutensiz alternatifler tercih edilmelidir. Beslenme planları lifli gıdalarla zenginleştirilmeli ve vitamin-mineral eksiklikleri telafi edilmelidir. Çölyak hastalığı olan bireyler ayrıca sosyal hayatlarında da dikkatli olmalı ve kendi yiyeceklerini taşımayı düşünebilirler.
17.01.2024 18:39 tarihinde Tuğba Saime Aktaş tarafından yazıldı.