Sağlıklı bir yaşam sürdürmek için dikkat etmemiz gereken birçok faktör vardır. Bunlar arasında en önemlilerinden biri beslenmedir. Sağlıklı bir beslenme düzenine sahip olmak, vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri almasını sağlayarak enerji seviyesini yüksek tutar ve hastalıklardan korur. Ancak günümüzde yaygınlaşan fast-food kültürü ve hazır gıda tüketimi, sağlıklı beslenmeye olan ilgiyi azaltmıştır. Özellikle beyaz un ve şeker gibi rafine edilmiş ürünlerin tüketimi, birçok sağlık sorununa yol açabilir. Bu nedenle beyaz un ve şeker tüketiminden uzak durmak hayati öneme sahiptir.
Beyaz un, buğdayın kabuk ve embriyo kısımlarının ayrılması sonucu elde edilen bir un çeşididir. Rafine edildiği için lif oranı düşerken, karbonhidrat içeriği artar. Aynı şekilde şeker de rafine edilerek saf hale getirilen bir tatlandırıcıdır. Beyaz un ve şekerin tüketimi, obezite, diyabet, kalp hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
Öncelikle beyaz unun tüketimi üzerinde durmak gerekirse, buğdayın kabuk ve embriyo kısımlarının ayrılması sonucu elde edilen beyaz un, lif içeriği düşük olduğu için sindirim sisteminde hızla emilir. Bu da kan şekeri seviyesinin hızla yükselmesine neden olur. Yüksek glisemik indeksi nedeniyle beyaz un tüketimi, insülin direnci ve tip 2 diyabet riskini artırır. Ayrıca düşük lif içeriği kabızlık sorununa da yol açabilir.
Beyaz undan yapılan yiyecekler genellikle işlenmiş ve katkılıdır. Bu da onları daha az besleyici hale getirir. Rafine edildiği için vitamin ve mineral kaybına uğrayan bu ürünler, vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri karşılamaktan uzaktır. Bunun yanında beyaz unda bulunan gluten maddesi de bazı insanlar için intolerans veya alerjiye neden olabilir.
Şeker ise vücut üzerinde benzer etkilere sahiptir. Rafine edilerek saf hale getirilen şeker, hızla emilir ve kan şekeri seviyesini aniden yükseltir. Bu da pankreasın daha fazla insülin üretmesine neden olarak insülin direncini artırır. Şekerin aşırı tüketimi obeziteye yol açarken, aynı zamanda bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyonlara yakalanma riskini artırır.
Ayrıca şekerin fazla tüketimi diş çürümelerine de neden olur. Şeker bakterilerin besin kaynağı olduğu için ağızda asit üretilmesine yol açar ve bu da diş minesinin çürümesine neden olur.
Beyaz un ve şekerden uzak durmanın faydalarına gelecek olursak; öncelikle sağlıklı kilo kontrolünün sağlanması gelir. Beyaz unlu ve şekerli gıdalar genellikle yüksek kalorili olduğu için kilo alımına neden olurlar. Bunların yerine tam tahıl ürünleri gibi lifli gıdalar tercih edildiğinde daha uzun süre tokluk hissi sağlanarak kilo kontrolünün kolaylaştığı gözlemlenmiştir.
Diyabet riskinin azaltılması da beyaz un ve şekerden uzak durmanın faydalarından biridir. Lifli gıdalar kan şekeri seviyesinin dengede kalmasına yardımcı olurken, glisemik indeksi düşük olan tam tahıl ürünleri tercih edildiğinde kan şekeri seviyesi ani yükselmelerden korunmuş olur.
Kalp sağlığı üzerindeki etkileri göz önünde bulundurulduğunda beyaz un ve şekerden uzak durmanın önemi daha da belirginleşmektedir. Yapılan araştırmalar, rafine karbonhidratların tüketiminin kalp hastalığı riskini artırdığını göstermektedir. Beyaz undan yapılan ekmekler yerine tam tahıl ekmekler tercih ederek kalp sağlığını korumak mümkündür.
Son olarak bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde de beyaz undan kaçınılmalıdır. Beyaz unda bulunan zararlı bileşenler bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olarak enfeksiyonlara yakalanma riskini artırırken, tam tahıl ürünlerinin tüketimi bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
19.06.2024 09:00 tarihinde Ceren Aydın tarafından yazıldı.