Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için dengeli ve sağlıklı beslenme oldukça önemlidir. Besin öğeleri arasında yer alan protein, vücut için temel bir yapı taşıdır. Proteinler, vücutta pek çok fonksiyona sahip olup hücrelerin yapısını oluşturur ve onarıcı etkileri bulunur. Ayrıca enzimlerin, hormonların, antikorların yapımında da önemli rol oynarlar. Bu nedenle protein dengesini sağlamak, sağlıklı bir yaşam için gereklidir.
Protein ihtiyacı her bireyde farklılık gösterebilir. Yaş, cinsiyet, kilo, boy gibi faktörler protein ihtiyacını etkileyen faktörlerdir. Örneğin, büyüme çağındaki çocuklar ve hamile kadınlar daha fazla protein tüketmelidir. Aktif bir yaşam süren sporcular da protein ihtiyaçları daha yüksektir. Günlük alınması gereken protein miktarı uzmanlar tarafından kişinin kilosuna göre hesaplanır ve genellikle kilogram başına 0.8 gram olarak önerilir.
Protein kaynaklarına bakıldığında hayvansal ve bitkisel kaynaklı proteinler olmak üzere iki ana grup bulunur. Hayvansal kaynaklı proteinler; et, balık, tavuk, yumurta, süt ve süt ürünleri gibi gıdalardan elde edilirken bitkisel kaynaklı proteinler ise; baklagiller, tahıllar, sebzeler ve kuruyemişler gibi gıdalardan elde edilir.
Protein dengesi sağlanırken her iki grup da dikkate alınmalıdır. Çünkü her birinin farklı besin değerleri vardır ve vücut için gerekli olan amino asitleri farklı oranlarda içerirler. Hayvansal kaynaklı proteinler genellikle daha yüksek biyolojik değere sahiptir çünkü içerdikleri amino asit profili insan vücuduyla daha uyumludur. Ancak bitkisel kaynaklı proteinler de tüketilmelidir çünkü içerdikleri lif ve diğer besin öğeleri açısından zengindirler.
Protein dengesini kurarken aynı zamanda kaliteli protein kaynaklarına yönelmek önemlidir. Kaliteli protein kaynakları genellikle tamamlayıcı proteine sahiptir yani tüm esansiyel amino asitleri içerirler. Bu sayede vücutta eksiksiz bir protein sentezi gerçekleştirilebilir.
Gün içerisindeki öğünlerde de protein dengesi sağlanmalıdır. Kahvaltılarda yumurta veya peynir gibi hayvansal kaynaklı proteinlere yer verilebilirken akşam yemeklerinde et veya balık tercih edilebilir. Ara öğün olarak ise yoğurt veya süt gibi süt ürünleri tüketilebilir.
Vegan veya vejetaryen beslenen kişiler için ise bitkisel kaynaklardan yeterli miktarda protein almak önemlidir. Bunun için baklagiller (mercimek, nohut, fasulye), tahıllar (buğday, pirinç) ve kuruyemişler (fındık, badem) gibi gıdalar tüketilmelidir.
Ayrıca günlük alınan toplam kalori miktarına da dikkat edilmelidir. Protein dengesini sağlamak için gereksiz yere aşırı miktarda protein tüketmek de sakıncalı olabilir. Bunun yanında diyabet veya böbrek hastalığı gibi sağlık sorunları olan kişilerin de doktor kontrolünde beslenmeleri önemlidir.
03.11.2024 22:00 tarihinde Gizem Şahin tarafından yazıldı.