Beslenme, insan sağlığı için en önemli faktörlerden biridir. Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek ve hastalıklardan korunmak için dengeli ve doğru beslenme alışkanlıklarına sahip olmak gerekmektedir. Bunun için de besinlerin içerdikleri vitamin, mineral ve diğer besin öğelerinin yanı sıra glisemik indeks gibi faktörleri de dikkate almak gerekmektedir.
Glisemik indeks, bir besinin içindeki karbonhidratların kan şekerini yükseltme hızını ölçen bir sistemdir. Yani, bir besinin glisemik indeksi ne kadar yüksekse, içeriğindeki karbonhidratlar da kan şekerini o kadar hızlı yükseltir. Bu durum da vücutta insülin hormonu salgılanmasına yol açar. İnsülin hormonu ise kan şekerini düzenlemeye yardımcı olur.
Peki neden glisemik indeks dikkate alınmalıdır? İşte bununla ilgili bazı nedenler:
1. Kan şekeri kontrolünü sağlar: Glisemik indeksi düşük olan besinler, kan şekeri seviyelerini daha dengeli bir şekilde artırır ve düzenler. Bu da diyabet riskini azaltır ve diyabetli kişilerde kan şekeri kontrolünü sağlamaya yardımcı olur.
2. Daha uzun süre tokluk hissi sağlar: Glisemik indeksi düşük olan besinler, sindirim süreci daha yavaş olduğu için daha uzun süre tokluk hissi sağlar. Bu da aşırı yeme isteğini azaltır ve kilo kontrolüne yardımcı olur.
3. Daha iyi enerji verir: Glisemik indeksi düşük olan besinler, kan şekerini daha dengeli bir şekilde artırır ve düzenler. Bu da vücuda daha uzun süre enerji sağlar. Ayrıca, glisemik indeksi yüksek olan besinlerin aksine ani enerji düşmeleri yaşanmaz.
4. Kalp sağlığını korur: Glisemik indeksi düşük olan besinler genellikle lif bakımından zengindir. Lifli besinler ise kolesterol seviyesini düşürerek kalp sağlığını korur.
5. Kanser riskini azaltır: Glisemik indeksi yüksek olan besinler genellikle işlenmiş gıdalardır. İşlenmiş gıdalar ise kanser riskini arttırabilirken, glisemik indeksi düşük olan doğal ve tam gıdalar kanser riskini azaltmaya yardımcı olur.
Glisemik indeks değerleri 0 ile 100 arasında değişirken, 55'in altındaki değerlere sahip olan yiyecekler düşük glisemik indekse sahip olarak kabul edilirken; 56-69 arasındaki değerlere sahip yiyecekler orta glisemik indekse sahip olarak kabul edilir ve 70'in üzerindeki değerlere sahip yiyecekler ise yüksek glisemik indekse sahiptir.
Diyet yaparken ya da genel olarak sağlıklı bir yaşam sürdürmek için glisemik indeks değerine dikkat etmek önemlidir. Özellikle diyabet gibi metabolik hastalıklara sahip bireylerde glisemik indeks kontrollü diyet uygulanması oldukça önemlidir.
Bazı yiyeceklerin glisemik indeksi şu şekildedir:
- Düşük glisemik indeksli yiyecekler: Elma, armut, brokoli, lahana gibi sebzeler; mercimek, nohut gibi baklagiller; tam buğday ekmeği gibi tahıl ürünleri; yoğurt gibi fermente süt ürünleri; ceviz, badem gibi kuruyemişler.
- Orta glisemik indeksli yiyecekler: Muz, kuru üzüm gibi meyveler; beyaz pirinç, patates gibi nişastalı yiyecekler; makarna gibi hamurlu yiyecekler; mısır gevreği gibi tahıl ürünleri.
- Yüksek glisemik indeksli yiyecekler: Şekerli içecekler; beyaz ekmek, kraker gibi rafine edilmiş tahıl ürünleri; patates cipsi gibi abur cuburlar; tatlılar ve şekerlemeler.
21.03.2024 06:13 tarihinde Serkan Korkmaz tarafından yazıldı.