Akdeniz diyeti, Akdeniz bölgesine özgü olan geleneksel bir beslenme tarzıdır. Zeytinyağı, sebze, meyve, balık, tam tahıllar ve az miktarda kırmızı et tüketimini içeren bu diyet, sağlıklı yaşam için önemli bir rol oynamaktadır. Son yıllarda yapılan araştırmalar, Akdeniz diyetinin Alzheimer hastalığına karşı koruyucu bir etkisi olabileceğini göstermektedir.
Alzheimer hastalığı, beyinde zamanla ilerleyen ve hafıza kaybı ile karakterize olan bir nörodejeneratif bozukluktur. Bu hastalığın tedavisi henüz bulunmamaktadır ve giderek artan bir şekilde yaşlı nüfusta yaygınlaşmaktadır. Ancak son çalışmalar, beslenme alışkanlıklarının Alzheimer riski üzerinde etkili olduğunu göstermektedir.
Birçok araştırma, Akdeniz diyetinin beyin sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle bu diyette yer alan zeytinyağı, omega-3 yağ asitleri ve antioksidanlar açısından zengindir. Omega-3 yağ asitleri, beyin fonksiyonları için önemlidir ve hafızayı desteklerken antioksidanlar da hücre hasarını önlemeye yardımcı olur.
Bununla birlikte, Akdeniz diyeti aynı zamanda düşük miktarda doymuş yağ içermesiyle de bilinir. Doymuş yağların fazla tüketimi ise kalp hastalığı riskini artırabilir. Kalp sağlığı ile beyin sağlığı arasında yakın bir ilişki olduğu düşünüldüğünde, Akdeniz diyetinin hem kalp hem de beyin sağlığını koruyabileceği sonucuna varmak mümkündür.
Akdeniz diyetinin Alzheimer hastalığına karşı koruyuculuğu üzerine yapılan araştırmalar da bu hipotezi desteklemektedir. Birçok epidemiyolojik çalışma, Akdeniz diyetinin Alzheimer riskini azalttığını göstermiştir. Örneğin, Avrupa'daki bir çalışmada 2000'den fazla katılımcının takip edildiği bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırmanın sonuçlarına göre, Akdeniz diyetine uygun şekilde beslenenlerde Alzheimer riski %30 oranında azalmıştır.
Ayrıca laboratuvar çalışmalarında da benzer sonuçlar elde edilmiştir. Fareler üzerinde yapılan deneylerde, Akdeniz diyetine benzer bir beslenme uygulanan gruplarda daha az beyin lezyonu görülmüştür. Bu lezyonlar Alzheimer hastalığının karakteristik özelliklerinden biridir.
Akdeniz diyetinin beyin sağlığı üzerindeki etkilerini anlamak için yapılan çalışmalardan biri de nörogeliştirici faktör (NGF) üzerinedir. NGF, sinir hücrelerinin büyümesini ve hayatta kalmasını sağlayan bir proteindir. Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada, Akdeniz diyetine uygun şekilde beslenen farelerde NGF seviyelerinin arttığı tespit edilmiştir. Bu da Akdeniz diyetinin sinir hücreleri için koruyucu olduğunu düşündürmektedir.
Akdeniz diyetiyle ilişkilendirilen başka bir bileşen de polifenollerdir. Polifenoller antioksidan özelliklere sahip bitki bileşikleridir ve zeytinyağı gibi yiyeceklerde bol miktarda bulunurlar. Polifenollerin Alzheimer hastalığına karşı koruyucu etkileri olduğuna dair kanıtlar vardır. Laboratuvar deneylerinde polifenol içeren gıdaların beyin hücreleri üzerinde toksik etkilere karşı koruma sağladığı görülmüştür.
Son olarak, inflamasyonun da Alzheimer hastalığı ile ilişkili olduğu bilinmektedir. İnflamasyon vücutta zararlı etkilere karşı doğal savunma mekanizmasıdır ancak kronikleştiğinde zararlı olabilir. Akdeniz diyetinde yer alan besinler anti-inflamatuar özelliklere sahiptir ve inflamasyonu azaltabilirler.
Tüm bu veriler göz önünde bulundurulduğunda, Akdeniz diyetinin Alzheimer hastalığına karşı koruyuculuğu olduğu kanısına varmak mümkündür. Ancak unutulmaması gereken nokta, tek başına beslenmenin Alzheimer riskini tamamen ortadan kaldırmayacağıdır. Sağlıklı yaşam için dengeli beslenme yanında egzersiz yapmak, stresten uzak durmak ve sosyal aktivitelere katılmak gibi faktörler de önemlidir.
11.12.2023 03:13 tarihinde Şeyma Ata tarafından yazıldı.