Kolesterol, vücudumuz için gerekli olan bir yağ türüdür. Vücutta hücre zarlarının yapısını sağlamak, hormon üretimi, sindirimde rol almak gibi önemli görevleri vardır. Ancak kolesterol seviyeleri normalin üzerine çıktığında ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Yüksek kolesterol seviyesinin zararlarından korunabilmek için bu konuda bilinçlenmek ve sağlıklı yaşam tarzı benimsemek oldukça önemlidir.
Kolesterol iki şekilde ölçülür: LDL (kötü) kolesterol ve HDL (iyi) kolesterol. LDL kolesterol, damar duvarlarında birikerek plaklara neden olur ve arterlerin daralmasına, tıkanmasına yol açar. Bu durum kalp krizi ve inme riskini artırır. HDL kolesterol ise tam tersine, arterlerdeki plak birikimini azaltmaya yardımcı olur ve koruyucu bir etkiye sahiptir.
Yüksek kolesterol seviyeleri genellikle yanlış beslenme alışkanlıkları, hareketsiz yaşam tarzı, ailesel yatkınlık ve bazı hastalıklarla ilişkilidir. Beslenmede aşırı doymuş yağların tüketilmesi, trans yağlarla zenginleştirilmiş gıdaların tercih edilmesi, fast food gibi hazır gıdaların sık tüketilmesi LDL kolesterol seviyelerini artırırken, omega-3 yağ asitleri içeren balık gibi besinlerin tüketimi HDL kolesterolün yükselmesine yardımcı olur.
Yüksek kolesterol seviyesinin zararlarından biri kalp hastalıkları riskinde artıştır. Yüksek kolesterol düzeyleri arterlerde plak birikimine neden olarak arterlerin daralmasına ve tıkanmasına yol açar. Bu durum da kalp krizi veya anjin gibi ciddi kalp sorunlarının ortaya çıkma riskini artırır. Özellikle kötü huylu LDL kolesterolün yüksek olduğu durumlarda bu risk daha da artmaktadır.
Bunun yanında yüksek kolesterol seviyeleri inme riskini de artırır. Plakların arterleri tıkaması sonucu beyne giden kan akışında azalma olur ve bu da inme riskini artırır. İnme, beyne oksijen gitmemesi sonucu beyin dokusunun hasar görmesiyle ortaya çıkar ve felce neden olabilir.
Yüksek kolesterol ayrıca periferik arter hastalığına da yol açabilir. Bu hastalıkta bacaklara giden kan akışında azalma meydana gelir ve bacaklarda ağrılı yürümeye neden olur. Eğer tedavi edilmezse bu durum ilerleyerek kangren gibi ciddi sorunlara yol açabilir.
Diğer bir zararı ise safra taşı oluşumu riskinde artıştır. Yüksek kolesterole bağlı olarak safra kesesinde taşlar oluşabilir ve bu taşlar safra akışını engelleyebilir. Böyle bir durumda safra kesesinin alınması gerekebilir.
Yüksek kolesterole sahip olmak aynı zamanda diyabet, hipertansiyon ve obezite gibi diğer sağlık sorunlarıyla da ilişkilidir. Bu hastalıkların kontrol altında tutulması önemlidir çünkü bu hastalıkların yönetimi yüksek kolesterolden kaynaklanan riskleri azaltmada önemli bir rol oynayacaktır.
Yüksek kolesterolün zararlarından korunmanın en etkili yolu ise sağlıklı yaşam tarzını benimsemektir. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmak, düzenli egzersiz yapmak, sigara içmemek veya bırakmak ve stres yönetimi gibi faktörler kolesterole olan etkileri açısından oldukça önemlidir.
Sağlıklı beslenme için doymuş yağların sınırlanması gerekmektedir. Bunun yerine bitkisel kaynaklı doymamış yağlar tercih edilmeli, bol lifli gıdalar tüketilmeli, meyve ve sebze çeşitliliği sağlanmalıdır. Ayrıca omega-3 yağ asitleri içeren balık gibi besinler de düzenli olarak tüketilmelidir.
Düzenli fiziksel aktivite de kolesterol seviyelerini kontrol altında tutmada önemlidir. Haftada en az 150 dakika orta şiddette aerobik egzersiz yapmak veya 75 dakika yoğun şiddette egzersiz yapmak önerilmektedir.
Sigara içmek ise hem LDL kolesterol seviyelerini yükseltir hem de HDL kolesterol seviyelerini düşürür. Bu nedenle sigara kullanımından kaçınılmalı veya varsa bırakılmalıdır.
Son olarak stres yönetimi de yüksek kolesterolden kaynaklanan riskleri azaltmada yardımcı olacaktır. Stres yönetimi için meditasyon, yoga veya derin nefes alma teknikleri gibi rahatlama yöntemleri denenebilir.
17.12.2023 16:39 tarihinde Kemal Kastancı tarafından yazıldı.