Yemek yeme bozukluğu, bir kişinin yemek alışkanlıklarını ve beslenme düzenini olumsuz yönde etkileyen ciddi bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Yemek yeme bozuklukları, genellikle kilo alımı, vücut görüntüsü ve yeme alışkanlıklarıyla ilgili aşırı endişe ve obsesyonlarla karakterizedir.
Bu tür bozukluklar genellikle ergenlik döneminde başlar, ancak her yaşta ortaya çıkabilir. Yemek yeme bozuklukları arasında en yaygın olanları anoreksiya nervoza (anoreksiya) ve bulimiya nervoza (bulimiya) olarak bilinir. Bu iki bozukluğun yanı sıra, binge eating disorder (aşırı yeme bozukluğu) ve diğer belirtilerle kendini gösteren diğer türleri de vardır.
Anoreksiya nervoza, kilo kaybetme takıntısıyla karakterize edilen bir yemek yeme bozukluğudur. Anoreksiya hastaları genellikle kendi bedenlerine aşırı eleştirel yaklaşırlar ve kilo vermek için aşırı açlık, aşırı egzersiz veya kusma gibi davranışlar sergilerler. Bu davranışlar sıklıkla tehlikeli sağlık sorunlarına yol açabilir ve ölümcül olabilir.
Bulimiya nervoza ise, tekrarlayan yeme ataklarından sonra kendini temizleme davranışlarıyla karakterizedir. Bu davranışlar arasında kusma, laksatif kullanımı veya aşırı egzersiz yapma yer alabilir. Bulimiya hastaları genellikle normal veya hafif kilolu görünürken, bedenlerini kontrol altında tutmada büyük zorluk yaşarlar.
Aşırı yeme bozukluğu ise sürekli olarak büyük miktarlarda yiyecek tüketme eylemi ile karakterizedir. Binge eating disorder olan kişiler genellikle kontrol dışında olduğunu hissettikleri yoğun bir dürtüyle yemek yerler. Bu durum daha sonra suçluluk veya utanç hissiyle sonuçlanabilir.
Yemek yeme bozukluklarının belirtileri oldukça çeşitlidir ve bireyden bireye farklılık gösterebilir. Bununla birlikte, genel olarak aşağıdaki belirtiler yaygın olarak görülür:
- Aşırı kilo kaybı veya kilo kontrolünde takıntılı olma
- Kendi bedenine aşırı eleştirel yaklaşma
- Aşırı açlık veya iştahsızlık
- Sürekli diyet yapma veya kalori sayma
- Mide bulantısı, kusma veya laksatif kullanımına bağlı sindirim sorunları
- Depresyon, anksiyete veya sosyal geri çekilme
- Duygusal dalgalanmalar veya öfke patlamaları
- Yo-yo diyet yapmak (sık sık kilo almak ve vermek)
- Vücut görüntüsündeki sapkın algılama
Yemek yeme bozukluklarının tedavisi multidisipliner bir yaklaşımla gerçekleştirilir. Tedavi genellikle psikoterapi (terapi), beslenme danışmanlığı ve bazen ilaç tedavisini içerir.
Psikoterapi, bireyin duygusal sağlığını iyileştirmesine yardımcı olmayı amaçlayan terapötik bir yaklaşımdır. Yemek yeme bozukluğu olan bireylere bilişsel davranışçı terapi (BDT), aile tabanlı terapi (ATT) veya diğer uygun terapötik yöntemler uygulanabilir. Bu terapiler kişiye sağlıklı ilişkiler kurmayı, sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmeyi ve beden algısını iyileştirmeyi öğretmeyi hedefler.
Beslenme danışmanlığı da önemli bir rol oynar çünkü sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırarak kişiye doğru beslenme konusunda rehberlik eder. Beslenme danışmanının desteğiyle birey, kilosunu korumak için sağlıklı yiyecek seçimleri yapmayı ve düzenli olarak beslenmeyi öğrenir.
Bazı durumlarda ilaç tedavisi de gerekebilir. Antidepresanlar, anksiyolitikler veya antipsikotikler gibi ilaçlar bazen semptomların hafifletilmesine yardım edebilir. Ancak ilaç tedavisi her zaman gerekli değildir ve doktor tarafından değerlendirilmelidir.
07.12.2023 20:13 tarihinde Yasemin Arslan tarafından yazıldı.