Vücudumuzdaki hormonal denge, birçok fizyolojik fonksiyonu düzenlemekten sorumludur. Bu hormonlar, yemek yeme davranışımızı da etkileyen önemli bir rol oynarlar. Yeme davranışımızı düzenleyen hormonların fonksiyonlarını anlamak, sağlıklı bir beslenme alışkanlığı geliştirmemiz için oldukça önemlidir.
Yeme davranışını düzenleyen hormonlardan biri olan leptin, vücut yağ dokusundan salgılanan bir hormondur. Leptin hormonu, enerji dengesini sağlamak ve iştahı kontrol etmekle görevlidir. Vücutta depolanan yağ miktarına bağlı olarak leptin salgısı artar veya azalır. Leptin hormonu, beyindeki hipotalamus bölgesinde iştahı ve enerji alımını kontrol eden reseptörlere bağlanarak etkisini gösterir. Vücutta yeterli miktarda leptin salgılandığında, iştah azalır ve enerji harcaması artar. Bu sayede vücut ağırlığını korumak için gereken enerji dengesi sağlanır.
Ghrelin ise açlık hissiyle ilişkili olan bir başka hormondur. Mide içerisinde üretilen ghrelin, boş mideye doğru hareket eder ve beyne açlık sinyali gönderir. Ghrelin seviyeleri yemek öncesi düşükken, yemek sonrası artar. Yani ghrelin seviyeleri, midede besin olmadığı sürece yükselir ve bu da açlık hissini uyandırır. Ghrelin hormonunun salgısı, özellikle sabah saatlerinde artar ve gün boyunca azalır. Bu nedenle sabahları genellikle daha fazla açlık hissi duyarız.
Peptid YY (PYY) ise tokluk hissi ile ilişkilendirilen bir başka hormondur. Bağırsakta üretilen PYY hormonu, yiyecek alımının ardından salgılanmaya başlar. PYY hormonunun salgısı ile iştah azalır ve tokluk hissi artar. Ayrıca PYY hormonu, bağırsak hareketlerini yavaşlatarak sindirim süresini uzatır ve besinlerin emilimini düzenler.
Insulin ise kan şekerinin regülasyonunda önemli bir rol oynayan bir hormondur. Pankreas tarafından salgılanan insulin, kan şekerinin hücrelere girişini sağlar ve böylece enerji üretimi gerçekleştirilir. Insulin aynı zamanda yağ depolanmasını da teşvik eder. Kan şekerinin düşmesi durumunda insulin salgısı azalırken, kan şekerinin yükselmesi durumunda insulin salgısı artar.
Bunların yanı sıra grelin gibi bazı hormonlar da iştah üzerinde etkilidir. Grelin, mide boşaldıkça salgılanan bir hormondur ve açlık hissini uyandırırken, peptid YY ise tokluk hissini arttırarak iştahı azaltır.
Yeme davranışınızdan sorumlu olan bu hormonal dengeyi sağlamak için bazı ipuçları bulunmaktadır:
- Dengeli bir beslenme programına sadık kalmak önemlidir.
- Protein ağırlıklı beslenmek tokluk hissini arttırabilir.
- Yeterli miktarda su içmek de tokluk hissini arttırabilir.
- Uyku düzenine dikkat etmek de hormonal dengeyi korumak açısından önemlidir.
- Stres yönetimi teknikleri kullanmak da hormonal dengeyi koruma konusunda yardımcı olabilir.
21.12.2023 23:13 tarihinde Aslıhan Tekin tarafından yazıldı.