Günlük yaşantımızda birçok farklı yiyecek tüketiyoruz. Bazılarını hemen hatırlarken, bazılarını ise unutuyoruz. Bu durumu hepimiz yaşamışızdır. Peki, yediklerimizi unutmamızın bilimsel açıklaması nedir? Bu yazımızda bu konuyu ele alacak ve yediklerimizi unutma sürecinin nasıl işlediğini keşfedeceğiz.
Beynimizdeki Hafıza Sistemleri
Yemek yediğimizde, beynimizin hafıza sistemleri devreye girer. Beyindeki hafıza sistemleri, bilgileri işleyip saklamakla görevli olan yapılar olarak tanımlanabilir. Bunlar; duygusal hafıza, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellektir.
Duygusal hafıza, yemek yedikten sonra ortaya çıkabilen en güçlü bellek türüdür. Örneğin, doğum gününüzde yediğiniz pastayı daha sonra hatırlamanızın sebebi duygusal hafızadır. Yemek yeme eylemi de bazı durumlarda duygusal etkilerle birlikte gerçekleştiği için bu etkiler de hafızada yer edebilir.
Kısa süreli bellekte ise anlık olarak bilgiler depolanır ve yaklaşık olarak 20 saniye kadar sürebilir. Yemeklerin tatları, aromaları ve görüntüleri gibi detaylar kısa süreli bellekte tutulan bilgilerdir. Ancak bu bilgilerin uzun süreli belleğe aktarılması için daha fazla süreye ihtiyaç vardır.
Uzun süreli bellek ise bir şeyleri uzun süre hatırlama yeteneğidir. Yemeklerin tadını veya bir restoranın atmosferini hatırlamak gibi durumlar uzun süreli bellek tarafından yönetilen bir işlemdir. Ancak burada da dikkat edilmesi gereken nokta, uzun süreli belleğin değiştirilebilir olmasıdır.
Yemeklerin Unutulma Süreci
Yemeklerin unutulma süreci karmaşık bir olaydır ve birçok faktör bunu etkileyebilir. Bunların başında beyindeki sinir ağı gelir. Beyindeki sinir ağı, yeni bilgilerin önceki bilgilerle bağlantı kurmasına yardımcı olur. Yani yeni bir yiyecek tattığımızda beyindeki sinir ağı, bu yiyeceği daha önce tattığımız diğer yiyeceklerle ilişkilendirerek hatırlamayı kolaylaştırır.
Ancak bazen yemekleri unutmamızın sebebi değişen beklentilerdir. Örneğin, her gün aynı kahvaltıyı yaparsanız, beyniniz bu kahvaltının rutinine dahil olduğunu düşünerek bu bilgiyi depolamayabilir. Bu nedenle monotom beslenme alışkanlıkları zamanla yemekleri unutmanızın sebeplerinden biri olabilir.
Unutmanın diğer bir nedeni ise dikkat eksikliği olabilir. Yeme esnasında dikkatinizin başka şeylere kayması veya çok fazla sayıda uyaranın olması da yemekleri unutmanızın sebeplerinden biridir. Dikkatinizi tamamen yemeğe odakladığınızda ise unutma oranınız daha düşük olabilir.
Ayrıca stres de yemekleri unutmanızın nedenlerinden biridir. Stres altında olduğumuzda beyinde kortizol adlı hormon salgılanır ve bu hormon hafızayı olumsuz etkileyebilir. Dolayısıyla stres altında tükettiğiniz yiyecekleri hatırlamanız daha zor olabilir.
Beynin İşleyişine Bağlı Olarak Unutma
Yediklerimizi unutmamızın bir diğer nedeni de beyindeki yeni sinaptik bağlantılardır. Sinaptik bağlantılar, beynin sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan yapıları ifade eder. Her yeni deneyim veya öğrenme sonucunda beyinde yeni sinaptik bağlantılara ihtiyaç duyulur ve bu bağlantılardan bazıları güçlenerek kalıcı hale gelir.
Ancak bazen bu sinaptik bağlantılarda zayıflama veya kopmalar meydana gelebilir. Örneğin, belirli bir yiyeceği uzun zamandır tüketmiyorsanız o yiyecekle ilgili sinaptik bağlantılarda zayıflama meydana gelebilir ve dolayısıyla o yiyeceği hatırlamanız zorlaşabilir.
Yine beyindeki dopamin sistemi de yediklerimizi unutmamızda etkilidir. Dopamin sistemi, ödül-öncesi bekleyiş ve ödül sonrasında keyif alma gibi işlevlere sahiptir. Yani beynimize hoş gelen veya bize keyif veren yiyecekleri daha kolay hatırlarız çünkü dopamin sistemi bu tür yiyeceklerle ilişkilendirilmiştir.
09.12.2023 04:13 tarihinde Kemal Kastancı tarafından yazıldı.