Probiyotik, prebiyotik ve simbiyotik terimleri son yıllarda sağlıkla ilgili konularla daha sık karşılaşmaya başladığımız besinlerle ilgilidir. Bu terimler, sindirim sistemimizin sağlığına önemli katkılar sunan mikroorganizmalar ve onları destekleyen besinler hakkındadır. Ancak, bu terimleri birbirinden ayırmak ve aralarındaki farkları anlamak önemlidir.
Probiyotik nedir?
Probiyotik, "yaşam için" anlamına gelen Yunanca kökenli bir terimdir. Probiyotikler, vücudumuzun sindirim sisteminde doğal olarak bulunan faydalı bakteri ve mayalardır. Özellikle yoğurt, kefir, turşu gibi fermente edilmiş gıdalarda bol miktarda bulunurlar.
Probiyotiklerin sağlık üzerinde pek çok olumlu etkisi vardır. Sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olur, bağışıklık sistemini güçlendirir, vitamin ve minerallerin emilimini artırır ve enfeksiyon riskini azaltır. Ayrıca probiyotiklerin depresyon, anksiyete gibi ruh halini etkileyen durumlar üzerinde de olumlu etkileri olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur.
Prebiyotik nedir?
Prebiyotik terimi ise "önce yaşam" anlamına gelmektedir. Prebiyotikler ise sindirim sistemindeki probiyotiklerin büyümesini ve faaliyetlerini destekleyen besin maddeleridir. Bu besin maddeleri, sindirim sisteminden hemen emilmez ve probiyotik bakterilerin kolonize olmasını sağlar.
Prebiyotikler genellikle lifli gıdalarda bulunur. İnülin, fruktooligosakkaritler (FOS), galaktooligosakkaritler (GOS) gibi bileşenler prebiyotiktir. Soğan, sarımsak, pırasa, muz gibi bazı sebzeler ve tahıl ürünleri prebiyotik açısından zengindir.
Prebiyotiklerin sağlık üzerindeki faydaları da oldukça fazladır. Sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olur, bağışıklık sistemini güçlendirir, kolesterol seviyesini düşürür ve kilo kontrolünde etkilidir. Ayrıca prebiyotiklerin kolon kanseri riskini azalttığına dair bazı çalışmalar da vardır.
Simbiyoz nedir?
Simbiyoza ise "birlikte yaşama" anlamına gelmektedir. Simbiyozda iki organizma bir arada yaşar ve birbirine avantajlar sağlar. Probiyotik bakterilerin sindirim sistemindeki varlığı simbiyoz örneği olarak verilebilir.
Simbiyoza dayalı ilişkiler hem probiyotik hem de ev sahibi organizma için faydalıdır. Probiyotiğe uygun ortam sağlanmasıyla probiyotik daha iyi çoğalabilir ve faaliyet gösterebilirken, ev sahibi organizmanın sindirim sistemi daha iyi çalışır.
Probiyotik - Prebiyotik - Simbiyotik: Farklılıklar
Probiyotik, prebiyotik ve simbiyoza dayalı ilişkiler arasında bazı temel farklılıklar bulunmaktadır:
1. Tanım: Probiyotik doğrudan faydalı mikroorganizmalarla ilgilidirken; prebiyotiğin odak noktası ise bu mikroorganizmaların büyüklenmesine yardım eden beslenmede yer alan bileşenlerdir.
2. Kaynak: Probiyotiğe örnek olarak yoğurt veya kefir gibi fermente gıdalar verilebilirken; prebiyoitk kaynaklar ise lifli gıdalar olarak bilinen sebze ve tahıl ürünleridir.
3. Etkiler: Probiyotiğin bağırsak sağlığı üzerinde olumlu etkileri bulunurken; prebityoiging bağırsak florasını düzenlemesiyle birlikte bağırsak hareketliliğinin artması da gözlemlenmiştir.
4. İlişki: Simbiozda ise hem probiyotiğe uygun ortam sunularak çoğalmalarının teşvik edilmesi hem de ev sahibi organizmanın sindirim sisteminin düzenlenmesi amaçlanır.
14.01.2024 10:00 tarihinde Tolga Can Çetin tarafından yazıldı.