Kolesterol, vücutta hücrelerin yapısını korumak ve hormon üretimi gibi birçok önemli fonksiyonu olan bir yağdır. Doğal olarak karaciğerimizde üretilen bu yağ, aynı zamanda bazı yiyeceklerden de alınır. Vücuttaki kolesterol seviyesi ise birçok faktöre bağlı olarak değişebilir.
Kanımızda bulunan kolesterol iki tür lipoprotein tarafından taşınır: LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) ve HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein). LDL kolesterol, "kötü" kolesterol olarak bilinir çünkü damar duvarlarında plak birikimine neden olabilir ve kalp hastalığı riskini artırabilir. HDL kolesterol ise "iyi" kolesterol olarak adlandırılır çünkü kan damarlarını temizleyerek kalp hastalığı riskini azaltır.
Kolesterolün sağlık açısından önemi büyüktür. Yüksek kolesterol seviyeleri, kalp hastalıkları, felç ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Kalp hastalığı dünya genelinde en önde gelen ölüm nedenlerinden biridir ve yüksek kolesterol bu hastalığın gelişiminde önemli bir rol oynar.
Bazı kişilerde yüksek kolesterol seviyeleri genetik olabilir. Ancak çoğu zaman kötü beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivitenin eksikliği, sigara içmek, obezite gibi yaşam tarzı faktörleri yüksek kolesterolün başlıca nedenleridir. Ayrıca diyabet, hipotiroidizm gibi bazı sağlık sorunları da yüksek kolesterolle ilişkilendirilmiştir.
Yüksek kolesterole sahip olmanın belirgin bir semptomu yoktur. Bu nedenle düzenli sağlık kontrolleri ve kan testleri ile kolesterol seviyelerinin izlenmesi çok önemlidir. Kan testleri LDL ve HDL kolesterol seviyelerini ölçer ve toplam kolesterole göre risk faktörlerini değerlendirebilir.
Kolesterol seviyelerini kontrol etmek için diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri yapmak büyük önem taşır. Kötü beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, düzenli fiziksel aktivite yapılması, sigara bırakılması ve kilo verilmesi gibi önlemlerle kolesterol seviyeleri düşürülebilir.
Diyetin kolesterole etkisi büyük olduğundan dikkat edilmesi gereken noktalardan biridir. Doymuş yağ içeren gıdalar (kırmızı et, tereyağı gibi), trans yağ içeren gıdalar (fast food, cips gibi) ve kolestrol içeren gıdalar (karaciğer, yumurta sarısı gibi) tüketimi sınırlanmalıdır. Bunun yerine doymamış yağlar (zeytinyağı gibi), balık gibi omega-3 yağ asitleri içeren gıdalar ve lifli gıdalar tercih edilmelidir.
Ayrıca düzenli fiziksel aktivite yapmak da kolesterol kontrolünde yardımcı olur. Egzersiz yapmak HDL ("iyi") kolesterol seviyelerini artırarak kalp sağlığını korurken LDL ("kötü") kolesterol seviyelerini azaltabilir.
Yüksek kolesterolden korunmak için sigara içmekten kaçınılmalıdır. Sigara içmek kan damarlarında hasara yol açarak LDL ("kötü") kolesterole zarar verir ve kalp hastalığı riskini artırır.
Son olarak kilo kontrolünün de kolesterole etkisi büyüktür. Obezite yüksek kolesterolle ilişkilendirilmiştir, bu nedenle ideal kiloya ulaşmak veya kilo vermek önemlidir.
Kolestrol ilaçları da bazen kullanılabilir. Doktor kontrolünde reçete edilen bu ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleriyle beraber kullanılmalıdır.
27.10.2023 13:14 tarihinde Ayşe Yılmaz tarafından yazıldı.