Son yıllarda kilo vermek ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek için birçok diyet ve beslenme planı popüler hale gelmiştir. Bu planlardan biri de ketojenik diyet olarak bilinir. Ketojenik diyet, vücudun enerji kaynağı olarak yağları kullanmasını sağlayarak yağ yakımını hızlandıran bir beslenme planıdır. Bu makalede ketojenik diyetin nasıl uygulandığı, potansiyel faydaları ve riskleri hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Ketojenik diyet, düşük karbonhidrat, yüksek yağ ve orta miktarda protein içeren bir beslenme planıdır. Vücut normalde enerji üretmek için karbonhidratları kullanırken, ketojenik diyette karbonhidrat alımı sınırlandırılır ve yerine yağlar tercih edilir. Bu durumda vücut, karaciğerdeki yağları keton adı verilen moleküllere dönüştürerek enerji üretir. Ketonlar daha sonra beyne ve diğer organlara enerji sağlar.
Ketojenik diyetin en önemli özelliği düşük karbonhidrat alımına dayanmasıdır. Normal bir diyette günlük kalori alımının %45-65'i karbonhidratlardan gelirken, ketojenik diyetle bu oran %5-10'a düşer. Bu nedenle, ketojenik diyet uygulayan kişiler genellikle tahıl ürünleri, şekerli gıdalar, meyveler ve bazı sebzeler gibi yüksek karbonhidrat içeren gıdalardan kaçınır.
Ketojenik diyetin temelinde yağ tüketimi yüksektir. Günlük kalorinin %70-80'i yağlardan elde edilirken protein alımı %20-25 civarında olmalıdır. Sağlıklı yağ kaynakları arasında zeytinyağı, avokado, hindistancevizi yağı ve somon gibi omega-3 yağ asidi içeren balıklar bulunur.
Protein alımı da ketojenik diyette önemlidir ancak aşırıya kaçmamak gerekir. Fazla protein almak vücutta glukoz üretimine neden olabilir ve bu da ketoz durumunu bozabilir. Ketojenik diyette genellikle et, tavuk, balık, yumurta ve süt ürünleri gibi protein kaynakları tercih edilir.
Ketojenik diyetin faydaları arasında kilo kaybının hızlanması önemli bir avantajdır. Karbonhidrat alımının sınırlandırılması nedeniyle vücut enerji için yağ depolarını kullanmaya başlar ve bu da kilo verme sürecini hızlandırır. Ayrıca ketonlar iştah kontrolünü sağlayarak tokluk hissi verir ve atıştırmalıklara olan isteği azaltabilir.
Ketojenik diyetin insülin direncini azalttığı da gözlemlenen bir başka faydadır. İnsülin direnci obezite ve tip 2 diyabet gibi hastalıkların temelinde yer alan bir sorundur. Ketojenik diyetteki düşük karbonhidrat alımı insülin seviyelerini düzenleyerek insülin direncini azaltabilir.
Araştırmalar ayrıca ketojenik diyetin epilepsi tedavisinde de etkili olabileceğini göstermiştir. Özellikle çocuklarda görülen bazı epilepsi türlerinde ketojenik diyet epileptik nöbetlerin sıklığını azaltabilir veya tamamen ortadan kaldırabilir.
Ancak ketojenik diyette bazı riskler de bulunmaktadır. Özellikle uzun süreli uygulanması durumunda besin eksiklikleri oluşabilir. Çünkü ketojenik diyette sebze ve meyve tüketimi sınırlı olduğu için vitamin ve mineral eksiklikleri görülebilir. Bu nedenle dikkatli bir şekilde planlanmalı ve takviye alınmalıdır.
Ayrıca ketojenik diyete geçiş döneminde "keto grip" adlı bir yan etki ortaya çıkabilir. Bu belirtiler arasında baş ağrısı, mide bulantısı, yorgunluk ve iştahsızlık bulunur. Ancak bu belirtiler genellikle kendi kendine geçicidir ve vücut ketozise adapte olduktan sonra kaybolurlar.
08.12.2023 15:00 tarihinde Ebru Taşkın tarafından yazıldı.