Karbonhidratlar, vücut için enerji sağlayan önemli bir besin grubudur. Vücuda alınan karbonhidratlar, sindirim sistemi tarafından parçalanır ve enerjiye dönüşür. Bu süreç, bir dizi enzimatik reaksiyonun gerçekleştiği karmaşık bir süreçtir.
Karbonhidratların sindirimi ağızda başlar. Yiyeceklerin çiğnenmesiyle birlikte salya bezleri tarafından salgılanan amilaz enzimi, karbonhidratları basit şekerlere (glukoz) dönüştürmek için çalışmaya başlar. Bu nedenle yiyeceklerin iyi çiğnenmesi, karbonhidratların sindirimine yardımcı olur.
Çiğnenmiş yiyecekler mideye ulaştığında, mide asidi tarafından parçalanmaya devam eder. Ancak karbonhidratların ana parçalanma yeri ince bağırsaktır. İnce bağırsağa gelen besinler, pankreas tarafından salgılanan enzimlerle daha fazla parçalanır.
Pankreas tarafından salgılanan amilaz enzimi, nişasta ve glikojeni daha küçük şeker molekülleri olan maltoza dönüştürür. Maltoz ise maltaz enzimi tarafından daha küçük glukoz moleküllerine parçalanır.
Ayrıca ince bağırsakta laktaz, sukraz ve izomaltaz gibi enzimler de bulunur. Laktaz, süt ürünlerinde bulunan laktozu glukoz ve galaktoza dönüştürürken sukraz, sakarozu fruktoza ve glukoza ayırır. İzomaltaz ise maltonun daha da parçalanmasıyla glukoza dönüşüm sağlar.
Böylece ince bağırsakta parçalanan karbonhidratlar artık monosakkaritlere (glukoz, galaktoz ve fruktoz) dönüşmüştür. Monosakkaritler ince bağırsak duvarından emilerek kana geçerler.
Kana geçen glukoz molekülleri pankreas tarafından salgılanan insülin hormonu sayesinde hücrelere taşınır. İnsülin hormonu hücre zarında bulunan özel reseptörlere bağlanarak hücre içine girişi sağlar.
Hücre içine giren glukoz molekülleri mitokondri adı verilen organellerde oksidasyona uğrarlar. Oksidasyon süreci sonucunda ATP (adenozin trifosfat) adlı enerji molekülü üretilir.
ATP molekülü, hücrenin enerji gereksinimini karşılamak için kullanılır. Ayrıca fazla glukoz molekülleri karaciğer ve kas hücreleri tarafından glikojene dönüştürülerek depolanabilir.
Glikojen depolarının dolmasının ardından arta kalan glukoz molekülleri yağa dönüştürülerek yağ dokularında depolanır. Bu nedenle aşırı karbonhidrat tüketimi kilo alma riskini artırabilir.
Karbonhidratların enerjiye dönüşümünde rol oynayan enzimler arasında heksozinaz, fosfoheksoizomeraz, piruvat kinaz ve sitrik asit siklusu enzimleri bulunur. Bu enzimler kompleks bir metabolik yol üzerinde çalışarak karbonhidratları enerjiye çevirirler.
23.11.2023 03:39 tarihinde Sinem Yılmaz tarafından yazıldı.