Vücut fonksiyonlarımızın düzgün bir şekilde çalışması için sağlıklı beslenme oldukça önemlidir. Sağlıklı bir beslenme planının temelini ise karbonhidratlar oluşturur. Karbonhidratlar, vücudumuzun enerji ihtiyacını karşılamak ve beyin fonksiyonları için gereklidir. Ancak son yıllarda, karbonhidratların sağlık üzerinde olumsuz etkileri olduğu yönünde pek çok tartışma ortaya çıkmıştır. Bu makalede, karbonhidratların vücudumuz için neden gereklilikleri olduğunu ve nasıl tüketmemiz gerektiğini ele alacağız.
Karbonhidratlar, en basit tanımıyla şeker ve nişastadan oluşan bir moleküler yapıdır. Vücuda alındığında, karbonhidratlar glukoza dönüşür ve kana geçer. Kandaki glukoz seviyesi, vücudun enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılır veya glikojen olarak depolanır. Glikojen depoları da enerjiye ihtiyaç duyulduğunda kullanılır. Ayrıca beyin fonksiyonları için de glukoz gereklidir.
Karbonhidratların temel kaynakları tahıllar, sebzeler, meyveler ve süt ürünleridir. Bu besin grupları lif, vitamin ve mineral açısından da zengindir. Lifli karbonhidratlar sindirim sisteminin düzgün çalışmasına yardımcı olurken, vitamin ve mineraller bağışıklık sistemimizin güçlenmesine katkıda bulunur.
Ancak son yıllarda popüler olan bazı diyetlerde karbonhidrat tüketiminin sınırlanması veya tamamen kesilmesi önerilmektedir. Bu tür diyetlerde kilo vermek amaçlanırken, karbonhidratların insülin seviyesini artırarak yağ depolamasına neden olduğu düşünülür. Ancak bu anlayış tamamen yanlıştır.
Aslında karbonhidratlar sağlıklı bir diyetin önemli bir parçasıdır. Özellikle kompleks karbonhidratlar (tam tahıl ürünleri, sebzeler) sindirim süreci daha uzun sürdüğü için daha uzun süre tokluk hissi sağlar. Ayrıca kompleks karbonhidratlar daha fazla lif içerdiği için sindirim sisteminin düzgün çalışmasına yardımcı olurlar.
Peki, ne kadar karbonhidrat tüketmeliyiz? Bu sorunun cevabı kişiden kişiye değişebilir. Aktivite seviyesi, yaşam tarzı ve genetik faktörler gibi birçok etmen bu konuda etkilidir. Genel olarak sağlıklı bir yetişkin bireyin günlük enerji alımının %45-65'ini karbonhidratlardan elde etmesi önerilir.
Ancak önemli olan nokta hangi tür karbonhidratları tükettiğimizdir. Basit şekerlerden (rafine şekerler, beyaz ekmek) zengin bir diyet yerine kompleks karbonhidratlara (tam tahıl ürünleri, sebzeler) odaklanmak daha sağlıklı bir tercih olacaktır.
Karbonhidratların doğru miktarda ve doğru kaynaklardan alınması durumunda vücut ağırlığının kontrolünde de önemli bir rol oynar. Eğer enerji alımınızın çoğunu basit şekerlerden alırsanız, kan şekeri seviyeniz hızla yükselecek ve hemen ardından düşecektir. Bu durumda sürekli açlık hissi yaşayabilirsiniz ve aşırı yeme isteğiyle mücadele etmek zorunda kalabilirsiniz.
Ayrıca basit şekerlerden zengin bir diyet obezite riskini artırabilir ve diyabet gibi kronik hastalıklara yol açabilir. Oysa kompleks karbonhidratlar daha düşük glisemik indekse sahiptir ve kan şekeri seviyesinin daha istikrarlı kalmasını sağlar.
23.01.2024 15:00 tarihinde İrem Yılmaz tarafından yazıldı.