Son yıllarda gluten intoleransı ve glutensiz diyetler popülerlik kazanmıştır. Gluten, buğday, arpa ve çavdarda doğal olarak bulunan bir protein kompleksidir. Bazı insanlar gluteni sindiremez veya tolere edemez ve bu da çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, bu insanlar için glutensiz bir diyet gerekmektedir.
Gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olarak da bilinen bir durum, bağırsaklarda glutenle temas ettiğinde bağışıklık sisteminin yanıt vermesine neden olur. Bu durumda, bağışıklık sistemi, ince bağırsağın iç yüzeyindeki villus adı verilen yapıları tahrip eder. Bu da besin emilimini bozar ve çeşitli semptomlara yol açar.
Çölyak hastalığı olan kişilerde yaygın semptomlar arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kilo kaybı, yorgunluk, deri döküntüleri ve vitamin eksiklikleri bulunabilir. Bununla birlikte, bazı insanlar belirgin semptomlar yaşamaz ve sadece kan testleri veya bağırsak biyopsisi ile teşhis edilebilirler.
Peki neden bazı insanlar gluteni tolere edemez? Çölyak hastalığı, genetik bir bileşene sahip olsa da kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak uzmanlar, genetik yatkınlığın yanı sıra çevresel faktörlerin de rol oynadığını düşünmektedir. Örneğin, bebeklerin erken yaşta glutenle tanışmalarının çölyak hastalığı riskini artırabileceği düşünülmektedir.
Eğer çölyak hastasıysanız veya gluten intoleransınız varsa glutensiz bir diyet uygulamanız önemlidir. Glutensiz diyet, buğday, arpa ve çavdar gibi gluten içeren tahıl ürünlerini tüketmemeyi içerir. Bunun yerine pirinç, mısır, patates gibi glutensiz tahıl ve nişastalar tercih edilmelidir.
Glutensiz diyet yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. İlk olarak, etiket okuma alışkanlığı kazanmalısınız. Birçok hazır gıda ürününde gizli gluten içeriği olabilir. Bu nedenle her zaman ürün ambalajını dikkatlice kontrol etmelisiniz.
Ayrıca evde pişirdiğiniz yiyeceklerde de dikkatli olmalısınız. Un yerine glutensiz un alternatiflerini kullanarak tarifleri uyarlayabilirsiniz. Glutensiz un alternatifleri arasında pirinç unu, mısır unu, patates unu ve badem unu bulunur.
Buna ek olarak, restoranlarda yemek yerken de dikkatli olmanız gerekmektedir. Restoranların menülerinde genellikle glutensiz seçenekler bulunmaktadır ancak kontaminasyon riskine karşı özel isteklerde bulunmanızda fayda vardır.
Glutensiz diyet yaparken temel besin gruplarından yeterli beslenmeye dikkat etmek önemlidir. Protein kaynakları olarak et, balık ve baklagiller tercih edilmelidir. Ayrıca meyve, sebze ve sağlıklı yağlar içeren dengeli bir diyet planlamalısınız.
Glutensiz diyet aynı zamanda bazı vitamin ve minerallerin eksikliği riskini de beraberinde getirebilir. Özellikle demir, folat (B9 vitamini), kalsiyum ve D vitamini gibi besin öğelerinin eksikliği sık görülür. Bu nedenle doktorunuzla konuşarak takviye almanız gerekebilir.
22.08.2024 05:00 tarihinde Serkan Korkmaz tarafından yazıldı.