Son yıllarda glutensiz diyet popülerlik kazanmış ve birçok kişi tarafından tercih edilmeye başlanmıştır. Glutensiz diyet, gluten adı verilen bir proteinin tüketimini sınırlayan bir beslenme planıdır. Bu diyet özellikle çölyak hastaları için önemlidir çünkü onların bağırsaklarında gluten intoleransı vardır. Ancak, son zamanlarda glutene duyarlılık veya glutenden kaçınma isteği olan kişiler arasında da yaygın hale gelmiştir.
Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein kompleksidir. Çölyak hastalığı olan bireylerde bu protein kompleksi bağırsaktaki villus adı verilen küçük yapıları tahrip eder ve yiyeceklerin emilimini zorlaştırır. Bu nedenle, bu kişiler gluten içeren yiyeceklerden tamamen kaçınmalıdır.
Çölyak hastalığı genetik bir otoimmün hastalık olarak kabul edilir. Bu, bir kişinin çölyak hastası olmasının, ailesinde de aynı hastalığa sahip bireylerin bulunma ihtimalinin yüksek olduğu anlamına gelir. Çölyak hastalığı olan kişilerin çoğu glutene karşı hayat boyu devam eden bir intoleransa sahiptir.
Ancak, son yıllarda çölyak hastası olmayan bazı insanlar da glutene duyarlılık geliştirmişlerdir. Bunlara "glutene duyarlı" veya "non-çölyak glutensiz hassasiyeti" denir. Glutene duyarlı kişilerde çölyak hastalığında olduğu gibi bağırsaktaki hasar gözlenmez ancak belirtiler benzerdir. Bu belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık, baş ağrısı ve halsizlik bulunur.
Glutensiz diyet uygulamanın birden fazla sebebi vardır. Öncelikle çölyak hastalarının sağlıklarını korumaları için tek seçenek glutensiz bir diyet uygulamaktır. Gluten intoleransına sahip olan bu bireylerin bağırsaklarındaki hasarı azaltmak ve sağlıklarını iyileştirmek için her türlü gluteni kesmeleri gerekmektedir.
Bunun yanında glutene duyarlılık geliştiren kişiler de glutensiz diyeti tercih edebilirler. Glutene duyarlı olan bireylerde belirtilerin şiddeti ve süresi farklılık gösterebilir ancak genellikle gluten tüketimi sonrasında rahatsızlık hissedebilirler. Bu nedenle bu kişiler de sağlıklarını korumak için gluten içeren yiyecekleri sınırlamayı tercih edebilirler.
Ayrıca bazı insanlar da glutenden kaçınmayı tercih edebilirler çünkü inanışlarına göre daha sağlıklı olduklarını düşünürler veya kilo vermek amacındadırlar. Bununla birlikte, bilimsel olarak kanıtlanmış herhangi bir sağlık yararı veya kilo kaybına yol açan etkisi olmadığı bilinmektedir.
Glutensiz diyet uygulamanın bazı zorlukları vardır. Öncelikle gluten içeren yiyecekleri tamamen ortadan kaldırmanın maliyetli olabileceği unutulmamalıdır. Gluten içermeyen alternatif ürünler genellikle daha pahalıdır ve bu durum maddi sıkıntılara yol açabilir.
Ayrıca sosyal yaşantının da etkilendiği bilinmelidir. Özellikle restoranlarda veya davetlerde uygun yiyecek bulmak zor olabilir ve bazen insanlar bu durumu anlamayabilir veya ciddiye almayabilir.
Buna ek olarak, glutensiz diyet uygulayan kişilerin dikkatli olması gereken noktalar da vardır. Örneğin, bazen etiket okuma konusunda dikkatli olmak gerekebilir çünkü bazı gıda ürünleri beklenmedik şekillerde gluten içerebilir. Ayrıca evde yapılan yemeklere dikkat etmek de önemlidir çünkü bazen kullanılan malzemelerde gizli gluten bulunabilir.
24.07.2024 08:00 tarihinde Ahmet Kocabaş tarafından yazıldı.