Son yıllarda sağlıklı beslenme trendleri arasında popüler hale gelen glutensiz diyet, gluten içeren yiyeceklere karşı hassasiyeti veya gluten intoleransı olan bireylere önerilmektedir. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein bileşenidir ve bazı insanlar için sindirim sorunlarına neden olabilir. Ancak glutensiz diyet herkes için uygun olmayabilir. Bu makalede, glutensiz diyetin kimlere önerildiğini ve nasıl uygulanması gerektiğini ele alacağız.
1. Çölyak Hastalığı Olan Bireyler:
Çölyak hastalığı, gluten tüketimi sonucu bağırsaklarda inflamasyon ve hasara yol açan otoimmün bir hastalıktır. Bağırsaklardaki hasar, besin emilimini etkileyebilir ve çeşitli semptomlara neden olabilir. Çölyak hastalarının glutenden tamamen kaçınmaları gerekmektedir. Bu nedenle, çölyak hastalığı olan bireyler için glutensiz diyet şarttır.
2. Gluten Duyarlılığı Olan Bireyler:
Gluten duyarlılığı, çölyak hastalığı kadar ciddi olmasa da bazı semptomlara neden olabilen bir durumdur. Gluten duyarlılığı olan bireylerde bağırsak hasarı gözlenmezken, gluten tüketimi sonrasında şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık gibi sindirim sorunları ortaya çıkabilir. Bu kişiler de glutenden kaçınarak semptomların kontrol altına alınmasını sağlayabilirler.
3. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Olan Bireyler:
IBS, bağırsak hareketlerinde bozukluklarla karakterize bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. IBS semptomları arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz ve sindirim sorunları bulunur. Bazı çalışmalar, glutenin IBS semptomlarını kötüleştirebileceğini göstermektedir. Bu nedenle IBS olan bireylerin gluten içeren yiyecekleri sınırlamaları veya glutensiz bir diyete geçmeleri önerilmektedir.
4. Dermatit Herpetiformis Olan Bireyler:
Dermatit herpetiformis, gluten intoleransına bağlı olarak ortaya çıkan cilt bir rahatsızlıktır. Genellikle dirseklerde, dizlerde veya kalçalarda kaşıntılı kırmızı kabarcıklar şeklinde belirti verir. Dermatit herpetiformis tedavisinde de glutensiz diyet kullanılır.
5. Otizm Spektrum Bozukluğu (ASD) Olan Bireyler:
ASD olan bazı bireylerde sindirim sorunları yaygındır ve bu sorunlar gluten intoleransına benzer semptomlara neden olabilir. Bazı çalışmalar, ASD'li çocukların glutensiz diyet uygulamasının davranışsal semptomları iyileştirebileceğini göstermiştir; ancak daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
6. Nörolojik Bozuklukları Olan Bireyler:
Bazı nörolojik bozukluklarla ilişkili olarak gluten intoleransının semptomları gözlenebilir. Örneğin migren ataklarına eşlik eden bazı kişilerde gluten tüketimi baş ağrısını tetikleyebilir.
7. Diğer Sindirim Sorunlarına Sahip Olan Bireyler:
Gastrointestinal sistemle ilgili diğer rahatsızlıkları olan kişilerde (örneğin Crohn hastalığı veya ülseratif kolit), gluten intoleransının semptomları artabilir veya gastrointestinal hasarı tetikleyebilir.
Glutensiz Diyet Nasıl Uygulanır?
Glutensiz bir diyet uygulamak için öncelikle gluten içeren yiyecekleri tanımak önemlidir. Buğday, arpa ve çavdar gibi tahıl ürünleri gluten içerdiği için bu tahıllardan yapılan ürünleri tüketmemek gerekmektedir.
Glutensiz alternatifler sunan besinleri tercih etmek önemlidir. Glutensiz tahıl seçenekleri arasında pirinç, mısır, darı gibi tahıllar yer almaktadır. Bunun yanında patates, quinoa ve amarant gibi besin kaynakları da tercih edilebilir.
Ayrıca dikkatlice okumadan alışveriş yapmamak önemlidir; zira bazen hazır soslar, salatalar veya işlenmiş gıdalarda gizli olarak gluten bulunabilmektedir.
09.03.2024 15:26 tarihinde Ahmet Selim Özsoy tarafından yazıldı.